เปล้าน้อยชื่อสมุนไพร เปล้าน้อยชื่ออื่นๆ/ ชื่อแคว้น เปล้าท่าโพ (ภาคอีสาน)ชื่อวิทยาศาสตร์ Croton fluviatilis Esser.ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Croton stellatopilosus Ohba. , Croton sublyratus Kurz.ชื่อสามัญ Thai crotonวงศ์ EUPHORBIACEAEถิ่นกำเนิด เปล้าน้อย เป็นไม้ประจำถิ่นในเขตร้อนของทวีปเอเชีย พบขึ้นกระจายในประเทศพม่ารวมทั้งไทย ตามป่าเบญจพรรณ ป่าแพะ รวมทั้งป่าริมหาดบางพื้นที่ในประเทศไทยมักพบในหลายจังหวัด ดังเช่น จังหวัดสุรินทร์ , จังหวัดอุบลราชธานี , จังหวัดนครพนม , จังหวัดกาญจนบุรี ปราจีนบุรี และจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ซึ่งเปล้าน้อยนี้เป็นพืชที่รุ่งโรจน์ก้าวหน้าในพื้นที่ที่เป็นดินร่วนซุยผสมทรายที่มีการระบายน้ำก้าวหน้า โดยมีดอกในตอนเดือนกุมภาพันธ์ – มิถุนายน แล้วก็เริ่มติดผลในเดือน มี.ค. – ส.ค.
ลักษณะทั่วไป
เปล้าน้อย จัดเป็นไม้พุ่มหรือไม้ยืนต้น เป็นไม้ผลัดใบ มีความสูงของต้นราว 1-5 เมตร แตกกิ่งก้านตั้งแต่โคนต้น ที่เปลือกลำต้นมีสีน้ำตาลคละเคล้าเทาผิวลำต้นค่อนข้างจะเรียบ
ใบเป็นแบบเรียงแบบสลับ เมื่อใบใกล้ตกจะกลายเป็นสีส้มเหลือง ก้านใบยาว 1-3.5 มม. มีขนสั้นนุ่มกระจาย แผ่นใบตรงแคบยาว กว้าง 1.5 -2.44 ซม. ยาว 10-17 เซนติเมตร แผ่นใบบางเหมือนกระดาษ ฐานใบแหลม ขอบใบจะฟันเลื่อยเป็นระยะ ขนาด 5-7 มม. ถึงเกือบเรียบ ปลายใบแหลมถึงเรียวแหลม ผิวใบด้านบนเกลี้ยง ด้านล่างมีขนกระจายบนเส้นกึ่งกลางใบนิดหน่อย หรือเกือบเกลี้ยง ไม่มีนวล มีต่อมที่ฐานของก้านใบ ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 0.7-1.0 มม. เส้นใบข้าง 11-16 คู่
ดอกออกเป็นช่อ กำเนิดช่อผู้เดียวเล็ก ที่ปลายยอดปริมาณยาว 7-19 ซม. แกนช่อสะอาดหรือเกือบจะเกลี้ยง ดอกเพศเมีย จำนวน 4-11 ดอก อาจมีหรือไม่มีดอกเพศผู้ ใบประดับของดอกเพศผู้รูปไข่ ขนาดยาว 2-3.5 มิลลิเมตร กว้าง 1.5-2 มม.บางคล้ายเยื่อ ดอกเพศผู้จำนวน 1-3-4 ดอกในหนึ่งใบประดับ ก้านดอกย่อยยาว 4-5 มิลลิเมตร หมดจดกลีบเลี้ยง ขนาดกว้าง 1.5 มิลลิเมตร ยาว 2.5 มิลลิเมตร เชื่อมชิดกันบางส่วนที่ฐาน ปลายแหลมถึงเป็นติ่งแหลม ข้างนอกหมดจด แม้กระนั้นเจอขนครุยที่ปลายแจ้งชัด กลีบดอกลักษณะก็จะคล้ายกลีบเลี้ยงแม้กระนั้นแคบกว่า ขนาดกว้าง 0.5 มิลลิเมตร ยาว 2.5 มิลลิเมตร เกสรเพศผู้ 10-12 อัน ก้านชูยาว 2.0-2.5 มิลลิเมตร อับเรณูยาว 0.6 มม. ดอกเพศเมีย ก้านดอกย่อยเกือบเกลี้ยง ขนาดยาว 2 มม. กลีบเลี้ยง ขนาดกว้าง 1 มิลลิเมตร ยาว2 มิลลิเมตร ปลายแหลมถึงเป็นติ่งแหลม หมดจด มองไม่เห็นกลีบดอก รังไข่ยาว 1.5 มิลลิเมตร ขนสั้นนุ่มหนาแน่น ก้านยกมีอิสรภาพ ปริมาณยาว 3-5 มม. แบ่งเป็น 2 แฉก
ผลเปล้าน้อย ลักษณะของผลเป็นรูปทรงค่อนข้างกลมเปลือกผลเมื่อแห้งมีสีน้ำตาลแล้วก็แตกได้ง่าย โดยผลจะแบ่งได้เป็นพู 3 พู มีรอยกลีบเลี้ยงติดอยู่กับก้นผล ในแต่ละพูจะมีเมล็ดอยู่ 1 เม็ด เม็ดมีสีน้ำตาลผิวเรียบ มีลายเส้นตามแนวยาวสีขาวหนึ่งเส้น มีขนาดกว้างราวๆ 2-3 มิลลิเมตร และก็ยาวราวๆ 3-4 มม.
การขยายพันธุ์ การขยายพันธุ์เปล้าน้อยสามารถได้หลายวิธี ยกตัวอย่างเช่น เพาะเมล็ด และก็กระเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ในปัจจุบันนิยมใช้ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อมากยิ่งกว่าเพราะจะได้พันธุ์แท้โดยมีกล่าวว่าการขยายพันธุ์โดยการเพาะเม็ดเกิดการกลายพันธุ์เกิดขึ้น ในการปลูกนั้นมีวิธีการคือ ขุดหลุมขนาด 50x50x50 ซม. (โดยบางทีอาจลดหรืเพิ่มได้ขึ้นกับขนาดของต้นกล้าที่จะเอามาปลูก) หลังจากนั้นนำดินที่ขุดออกมาผสมกับปุ๋ยคอกให้เข้ากัน แล้วนำต้นกล้าลงปลูกโดยใช้ระยะห่าง 4x4 เมตร กลบดิน รดน้ำให้ชุ่มแล้วก็ปักไม้ค้ำกระทั่งถึงกันลมพัดล้ม
ส่วนประกอบทางเคมี
ในใบพบสาร (E.Z,E) -7- hydroxymethyl -3, 11, 15-trimethy-2,6,10,14-hexadecate traen-1-01 มีชื่อว่า CS-684 หรือ Plaunotol, Plaunotol A,B,C,D,E
Plaunotol
คุณประโยชน์ / คุณประโยชน์ ตำราเรียนยาไทย ใบ รสร้อน แก้คันตามตัว รักษาแผลในกระเพาะและลำไส้ได้ดิบได้ดี เปลือกและใบ รักษาโรคท้องร่วงบำรุงเลือดเมนส์ รักษาโรคผิวหนัง ราก รสร้อน แก้ลมจับเบื้องบนให้ปกติ ขับเลือดแก้ช้ำใน ผล รสร้อน ต้มน้ำ ขับหนองให้กระจัดกระจาย ดอก เป็นยาขับพยาธิ เปลือกต้น รสร้อน ช่วยสำหรับการย่อยของกิน ใบ แล้วก็ ราก แก้คัน รักษาโรคมะเร็งเพลิง รักษาโรคผิวหนัง กลาก โรคเกลื้อน แก้พยาธิต่างๆริดสีดวงทวาร แก้ไอเป็นโลหิต เป็นยาปฏิชีวนะในทางการแพทย์แผนปัจจุบันกล่าวว่า สาร plaunotol ออกฤทธิ์ช่วยลดการหลั่งกรดในกระเพาะอาหารและก็ กระตุ้นการสร้างเยื่อ ทำให้แผลหาย เร็วขึ้น มีฤทธิ์สมานแผลในกระเพาะ ของกิน
แบบอย่าง / ขนาดการใช้ สำหรับเพื่อการใช้ตามตำรายาไทยเพื่อรักษาแผลในกระเพาะอาหารแล้วก็ไส้ แก้คันเรียกตัว รักษาโรคผิวหนัง ใช้บำรุงธาตุ บำรุงเลือด แก้พยาธิต่างๆ ให้นำใบ ค่อนข้างจะใบอ่อน ตากแห้ง บดละเอียดแล้วเอามาต้มหรือชงน้ำดื่ม หรือใช้ รากต้มน้ำดื่มตอนอุ่นๆแก้โรคกระเพาะของกิน
นอกจากนี้ใบเปล้าน้อยยังสามารถนำไปสกัดเป็นยา “เปลาโนทอล” (Plaunotol) หรือยารักษาโรคกระเพาะได้อีกด้วย เรื่องจริงแล้วสารเปลาโนทอลมีอยู่แทบทุกส่วนของ
ต้นเปล้าน้อย แต่ว่ามีปริมาณมากน้อยไม่เหมือนกันออกไป แต่ส่วนที่มีสารเปลาโนทอลสูงสุดคือส่วนของใบอ่อนที่อยู่รอบๆปลายช่อที่ได้รับแสงแดด สำหรับในการใช้ยา Plaunotol นั้น ควรจะใช้ทีละ 80 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง ตรงเวลา 8 สัปดาห์อาการจะดียิ่งขึ้นถึง 80-90% ซึ่งอาจมีอาการใกล้กันบ้างคือ ผื่นคัน ท้องเดิน แน่นท้อง ท้องผูก
การเรียนรู้ทางเภสัชวิทยา ผลการค้นคว้าทางเภสัชวิทยาของเปล้าน้อย ในไทยมีน้อยมาก จะมีก็เพียงผลจากการทดสอบฤทธิ์ของเปลาโทนอลในผู้เจ็บป่วยโรคกระเพาะที่มีแผลในกระเพาะ (ผลขนาดไม่เกิน 1 เซนติเมตร) สำเร็จว่า คนเจ็บปริมาณ 8 ใน 10 คนหลังได้รับยาเปลาโนทอลเข้าไป แผลในกระเพาะจะหายสนิทภายในช่วงระยะเวลา 6 สัปดาห์รวมทั้งการเล่าเรียนทางฤทธิ์ของ Plaunotol ที่กล่าวว่า มีฤทธิ์สมานแผลในกระเพาะอาหาร และก็ไส้ มีฤทธิ์กระตุ้นการผลิตเนื้อเยื่อบุลำไส้ที่เสียหาย ทำให้แผลหายเร็วขึ้น มีฤทธิ์ลดปริมาณการหลั่งของกรดในกระเพาะ รวมทั้งช่วยให้ระบบป้องกัน การดูดดูดซับกรดของเนื้อเยื่อบุกระเพาะซึ่งถูกทำลายด้วยสารบางจำพวก คืนกลับดีได้
การศึกษาเล่าเรียนทางพิษวิทยา ไม่มีข้อมุลการเรียนรู้ทางพิษวิทยา แม้กระนั้นมีข้อมูลระบุว่ายารักษาโรคกระเพาะจากเปล้าน้อย (Plaunotol) ผ่านการเล่าเรียนถึงความปลอดภัยก่อนนำออกวางขาย มีคุณภาพดีรวมทั้งมีผลใกล้กันน้อยกว่ายาสังเคราะห์ที่มีใช้อยู่ในขณะนี้ แม้กระนั้นการใช้เปล้าน้อยที่ไม่ใช่สารสกัดหรือการใช้ในทางพื้นบ้านยังไม่มีข้อมูลด้านความปลอดภัย แต่การใช้เปล้าน้อยในการรักษาโรคกระเพาะควรอยู่ภายใต้ข้อเสนอของแพทย์เหมือนกันกับสมุนไพรประเภทอื่น
คำแนะนำ / ข้อควรพิจารณาสำหรับการให้ยารักษาโรคกระเพาะที่สกัดมาจากเปล้าน้อย (Plaunotol) อาจมีอาการใกล้กันได้ ตัวอย่างเช่น ท้องเสีย แน่นท้อง ท้องผูก หรือมีผื่นคัน โดยเหตุนี้สำหรับในการใช้ควรจะขอคำแนะนำหมอหรือผู้ชำนาญเสมอ
เอกสารอ้างอิง- ภโวทัย พาสนาโสภณ.สารออกฤทธิ์ในสมุนไพร.คอลัมน์บทความวิชาการ.วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ปีที่27.ฉบับที่1กันยายน2556-กุมภาพันธ์2559 .หน้า120-131https://www.disthai.com/
- Khovidhunkit,S. O., Yingsaman, N., Chairachvit, K.,Surarit, R., Fuangtharnthip,P., & Petsom, A. (2011). In vitro study of the effects of plaunotol on oral cell proliferation and wound healing. Journal of Asian Natural Products Research, 13(2), 149-159.
- เปล้าน้อย.ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.
- เปล้าน้อยที่ไม่ใช่สารสกัดรักษาโรคกระเพาะได้หรือไม่.กระดานถาม-ตอบ.สำนักงานข้อมูลสมุนไพรคณะเภสัชศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล.
- เปล้าน้อย .กลุ่มยาแก้บิด ท้องเดิน ท้องร่วง โรคกระเพาะ.โครงการอนุรักษ์พันธุ์กรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี.
เปล้าน้อย.ฐานข้อมูลเครื่องยา คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.
Tags : เปล้าน้อย
