งาดำ รูปแบบของปีบต้นปีบ เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงกับขนาดกึ่งกลาง ลำต้นตรง มีความสูงราวๆ 5-10 เมตร เปลือกต้นเป็นสีเทาเข้มแตกเป็นร่องลึก มีช่องอากาศ รากเกิดเป็นegrtykyukหน่อ;op'op'io รุ่งเรืองงาดำเป็นต้trjytkyuนuilใหม่kyukได้ ขยายพัuilนธุ์ด้วยวิธีการuilนำเมล็ดมาเพาะ หรือใช้rthต้นอ่อนที่yukเกิดขึ้uil;ou;ioนมาจากรากบ;ioริเวณของต้นแม่ เอามาตัดเป็นท่op;อนสั้นๆแuilล้'rhjtrhrtวนำมาerhtuilrthปักชำในกuilระบะluiluiกรวยi;oi;ที่ผสมด้วยuilเถ้io;io;าถ่านแกลบก็ไio;ioด้ ปีrjhบเป็ulนuilพัoi;ioนธุ์พืชพื้นเมื;i;'ioองของพม่;io;าแล้;oi;วsก็ไทยที่ขึ้นเกstrjลื่อนกลาดuilกระจัดlกระluจายอio;ยู่ทั่วjtyไปตามuiltyjtyuiป่าเบญจพรรyukyukณและก็ป่าดuluililงดิบแล้งทางภาคเหนืuอ ภาคตะวันiluiluilตก uiรวมทั้งioทางภาคoi;io;ตะjythrjrthวันออกเฉียงเio;rtหนือต้นปีปใบrthบ ลักษluilณะของใulilบเป็นใlบปuiliulio;;ระกอบแlulhrhrthบบrtขนนluuiก 3 ชั้น มีความกว้างlhtyjui;oi;ประมruาณ 13-tykjyukyuuil20 ซม.และยาวราวojiuluii;ๆyukuil 1uuiluiluili6ui-26 yukม.i;io;l ก้านใบยtyาว 3.5-6 เuuiluiliiluiซนติtyjเมตร ที่ตัวใoi;บจytjะประกอบutyjtyykyukปtyjด้วยศูนย์กลghrthาrlehtrttyio;rhยาวรtyykjtาวliๆ 13-19
งาดำเซนติioเ;io;มตegร rhมีjtyjyukใบioย่อยyu 4-6 คู่ กว้jางkyประมาthtณ|ราว|ราวtyoi;jytergๆrryuk|โดยtrปรykuilioio;;io;ะมtาyjukณ}u 2.th5jtyj-3 เซนติเมตrthรรวมทั้yukงยาวhgrthykราeวๆrthytj 4-5 เซนติเมtyjyulตรuil ลักษณะใบมีรูปร่iluางคoi;ล้ายรูปหอlกปนรูปไข่ ปลuilายใบเรียวegrแหลioiม ฐio;านuใบเuiป็นรูปลิ่ม uilขอบใบหยักuilเป็นซี่หยาบๆเนื้อใบเกลี้ยงบางคล้ายกับกระดาษบปีบดอกปีluiluilบ ลักษณะดอกเป็นช่อกระจุกแยhtyกกิ่thrtงก้ukานสาขา มีrtuilhluความยlio;าวโhrthดยyประio;มาณ 10-25 ซe;gergม. ดอtrกย่อยจะrrhประกอrthบไปด้วยrthกtyjลีบเลี้ยงสีเhrtขียว ดอjtyjกrtมีกลิ่นหอม มีควykามกว้างtrhราว 0.5 ซม.และก็ยาวrgประมาณ 6-10 เซนติเมตร เชื่อมกันเป็นหลuilอดปjtyากแตร แยกออกเป็น 5 แฉก 3 แฉกรูปreขอบขนาน 2tyj แฉกข้างล่างออกrthrtจะแหลมykyuk มีเกสuilรตัวykykyผู้ปuilริมาณ 4 ก้าน สuilองคู่จะยาrgeruilวkygeujtyjtykไม่เท่uilากัน และoi;iyukก็มีเกสรตัวเมียethtyj;po'จำนวน 1 ก้าน อยู่เหนือวงuilกลีบ โดยดอukyukykyuuilกปีบจะมีuilดอกhในช่วงพ.ย.ถึงkyuพฤษภาคมyukyดjtyอกปีบผลo;ปีบ ลักtytykjษณะได้uilผลytyjytkงาดำแห้kykuyukyuงแตกuil ผลแuilบนยาว ขอบuilนาน มีyuuylเนื้อรวมทั้งเม็htrดเป็นจำนวนมาก เป็นแผ่นบางมีปีgtyกสรรพคุณของปีบดyอกมีคุณประโยชน์เป็นยาบำluilukyergรุงกำลัง (kiuดอก)ช่วยบำรุงโลหิต (ดอก)รากช่วtrjยบำรุงปอด (ราก)ช่วยjyuรักษาวัณโรค (ราก)ใช้เป็นยารักษาhtytyjytjyไซนัerสอัyukกเสบ (ดอก)ช่วยรักuiluษาริดสีดวงจมูก ด้วยการใช้ดอกที่ilตากแห้งแล้ehrejtyjวเอามามวนเป็นยาสูบดูดเพื่อรักio;iษาอาการ งาดำ(ดอก)ช่วยรักjtyษาอาการหอบหืด หอบอ่อนแรง ทำใi;io;ห้uilระบบการหายใจดีขึ้นด้วยการใช้ดอกปีio;บแห้งราวๆ 6-7 ดอก แล้วมวนเป็นtyjyukyukยาสูบสูบ เพื่อerggรักษาอาการหอบหืดได้ (ราก, ดอก)วยรักษาปอดพิการ (ราก)ใช้เป็นยาแก้ลม (ดอก)ใบใช้มวนเป็นยาสูบสูบแทนฝิ่น เพื่อช่วยขยายหลอดลมแล้วก็รักษาอาการหอบหืดได้เหมือนกัน (ใบ)
