โรคกระดูกพรุน (Osteoporosis)โรคกระดูกรุน เป็นอย่างไร โรคกระดูกพรุนโดยทั่วไปแล้ว คือภาวะที่จำนวนธาตุ (ที่สำคัญคือแคลเซียม) ในกระดูกลดลง ร่วมกับความเสื่อมถอยของเนื้อเยื่อที่ประกอบเป็นส่วนประกอบด้านในกระดูก ทำให้เนื้อหรือมวลกระดูกลดความหนาแน่น ก็เลยบอบบางแตกหักง่าย รอบๆที่พบการหักของกระดูกได้หลายครั้ง เป็นต้นว่า ข้อมือ สะโพก และสันหลัง ส่วนคำอธิบายศัพท์ของภาวะกระดูกพรุนหรือโรคกระดูกพรุน หมายถึง ภาวการณ์ที่ความหนาแน่นของมวลกระดูก (bone mineral density : BMD) ต่ำลงซึ่งมีผลให้กระดูกบอบบาง รวมทั้งมีความเสี่ยงที่จะกำเนิดกระดูกหักได้ง่าย โดยใช้ความหนาแน่นของมวลกระดูก เป็นเกณฑ์สำหรับในการวินิจฉัยภาวการณ์กระดูกพรุนที่องค์การอนามัยโลกได้ประกาศใช้ตั้งแต่ปี คริสต์ศักราช1994 โดยเปรียบเทียบเทียงค่า BMD ของคนเจ็บกับของวัยหนุ่มสาวที่มีสุขภาพสมบูรณ์แข็งแรงโดยใช้ค่า T-score เป็นเกณฑ์ ผู้ที่มีค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (standard deviation : SD) ต่ำลงยิ่งกว่า -2.5 วิเคราะห์ว่ามีสภาวะกระดูกพรุน ในช่วงเวลาที่ค่า -1.0 ถึง -2.5 จัดว่ามีสภาวะกระดูกบาง (osteopenia) และ ค่ามากยิ่งกว่า -1.0 นับว่ากระดูกปกติ
โรคกระดูกพรุนเป็นโรคเรื้อรังที่พบได้ทั่วไปในคนชรา โดยเฉพาะในสตรีวัยหมดระดู (มักไม่ค่อยเจอในเด็กและก็คนวัยหนุ่มวัยสาว นอกจากในเรื่องที่มีสภาวะปัจจัยเสี่ยง) โดยเพศหญิงมีโอกาสกระดูกหักจากโรคกระดูกพรุนสูงถึงร้อยละ 30-40 ในเวลาที่ผู้ชายมีโอกาสร้อยละ 13 โดย สตรีช่วงอายุ 10 ปีแรกข้างหลังหมดเมนส์ กระดูกจะบางลงเร็วมาก อธิบายได้ว่ามีเหตุที่เกิดจากการที่ขาดฮอร์โมนเพศหญิงที่มีชื่อว่าเอสโตรเจน นอกเหนือจากการขาดฮอร์โมนเอสโตรเจนแล้ว ยังเกิดขึ้นได้เพราะมีสาเหตุเนื่องมาจากความเสื่อมถอยตามวัยซึ่งพบได้อีกทั้งในผู้ชายและก็เพศหญิง และเป็นโรคที่คนโดยมากมักมองข้ามเนื่องจากว่าจะไม่ออกอาการตราบจนกระทั่งจะเกิดภาวะแทรกซ้อน(การหักของกระดูกต่างๆเช่น กระดูกข้อมือ กระดูกบั้นท้าย กระดูกสันหลัง) ทำให้คนจำนวนมากไม่ได้รับการตรวจหรือรักษา อย่างทันเวลาจนถึงเป็นเหตุให้เกิดการหักของกระดูกตามอวัยวะต่างๆจากที่กล่าวมา (โดยเฉพาะอย่างยิ่งกระดูกสะโพก)
จากการคาดโดยประมาณขององค์การอนามัยโลก คาดว่าใน คริสต์ศักราช2050 จะมีผู้เจ็บป่วยด้วยเหตุว่ากระดูกสะโพกหักมากถึง 6.25 ล้านคน ซึ่งเพิ่มขึ้นจากการรายงานในปี คริสต์ศักราช 1990 ที่มีปริมาณผู้เจ็บป่วยเพียงแค่ 1.33 ล้านคน เนื่องจากภาวการณ์กระดูกพรุนมีความข้องเกี่ยวกับกระดูกสันหลังสถิติดังที่กล่าวมาข้างต้นจึงสะท้อนถึงปริมาณผู้ที่มีสภาวะกระดูกพรุนที่จะเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในช่วงศตวรรษที่ 21 โดยยิ่งไปกว่านั้นประเทศในกรุ๊ปเอเชียซึ่งพบว่าในปริมาณพลเมือง
กระดูกสะโพกหักทั่วโลกในปี คริสต์ศักราช1990 ร้อยละ 30 เป็นชาวเอเชียและในปี 2050 คาดว่าชาวเอเชียจะพลเมืองคนป่วยกระดูกบั้นท้ายหักถึงปริมาณร้อยละ 50 ของพลเมืองโลกทั้งหมดทั้งปวง
สำหรับประเทศไทย (ข้อมูลเมื่อปี 2555) ยังไม่มีคุณวุฒิถึงสถิติโรคกระดูกพรุนเป็นรายปี แม้กระนั้นจากสถิติปริมาณพลเมืองคนชราของประเทศไทยที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ก็เลยทำให้ความชุกของโรคกระดูกพรุนมากขึ้นตามอายุที่มากขึ้น โดยเฉพาะในผู้ที่แก่ตั้งแต่ 70 ปีขึ้นไปจะพบโรคกระดูกพรุนได้มากกว่า 50% โดยเจอภาวะกระดูกพรุนรอบๆสันหลังส่วนเอว 15.7-24.7% บริเวณกระดูกสะโพก 9.5-19.3% อุบัติการณ์ของกระดูกบั้นท้ายหักในผู้หญิงวัยหมดประจำเดือนที่มีอายุตั้งแต่ 50 ปีขึ้นไปได้ปริมาณ 289 ครั้งต่อประชากร 1 แสนรายต่อปี
สาเหตุของโรคกระดูกพรุน เหตุเพราะกระดูกมี โปรตีน คอลลาเจน และแคลเซียม โดยมีแคลเซียมฟอสเฟตเป็นตัวทำให้กระดูกแข็งแรง ทนต่อแรงดึงรั้ง กระดูกมีการสร้างและเสื่อมสภาพอยู่ตลอดเวลา กล่าวอีกนัยหนึ่ง ระหว่างที่มีการสร้างกระดูกใหม่โดยใช้แคลเซียมจากอาหารที่รับประทานเข้าไป ก็มีการสลายแคลเซียมในเนื้อกระดูกเก่าออกมาในเลือดและถูกขับออกมาทางฉี่แล้วก็อุจจาระ ธรรมดาในเด็กจะมีการสร้างกระดูกมากยิ่งกว่าการสลาย ทำให้กระดูกมีการเจริญเติบโต มวลกระดูกจะเบาๆมากขึ้นกระทั่งมีความหนาแน่นสูงสุด เมื่ออายุโดยประมาณ ๓๐-๓๕ ปี ต่อจากนั้นจะเริ่มมีการสลายกระดูกมากกว่าการผลิต ทำให้กระดูกเบาๆบางตัวลงตามอายุที่มากขึ้น โดยเฉพาะ ในผู้หญิงตอนหลังวัยหมดระดู ซึ่งมีการลดน้อยลงของฮอร์โมนเอสโทรเจนอย่างเร็ว ฮอร์โมนชนิดนี้ช่วยการดูดซึมแคลเซียมไปสู่ร่างกายและชะลอการสลายของแคลเซียมในเนื้อกระดูก เมื่อพร่องฮอร์โมนประเภทนี้ก็จะก่อให้กระดูกบางตัวลงอย่างเร็ว กระทั่งเกิดภาวะกระดูกพรุน
ส่วนกลไกการเกิดกระดูกพรุนที่แน่ๆยังไม่ทราบ แต่ในพื้นฐานพบว่าเกิดขึ้นได้เพราะมีสาเหตุเนื่องมาจากการเสียสมดุลระหว่างเซลล์สร้างกระดูก (Osteoblast) และเซลล์ซึมซับทำลายกระดูก (Osteoclast) ซึ่งการมีกระดูกที่แข็งแรงจะต้องมีสมดุลระหว่างเซลล์ทั้งสองประเภทนี้เสมอ ซึ่งการเสียสมดุลเกิดได้จากหลายกรณีคือ
- อายุ: อายุที่มากขึ้น เซลล์ต่างๆจึงเสื่อมลงแล้วก็เซลล์สร้างกระดูก การผลิตกระดูกจึงลดน้อยลง แต่ว่าเซลล์ทำลายกระดูกยังดำเนินการได้ตามธรรมดาหรืออาจทำงานมากขึ้น
- ฮอร์โมน - การลดระดับของฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen) ในเพศหญิง อย่างการเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน ก็เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้กระดูกพรุนแล้วก็เปราะบางลง ส่วนในเพศชายจะมีความเสี่ยงเกิดโรคกระดูกพรุนเมื่อมีการผลิตฮอร์โมนเทสโทสเทอโรน (Testosterone) ลดลง
- กรรมพันธุ์ - คนที่มีพี่น้องใกล้ชิดทางสายโลหิตที่มีประวัติมีอาการป่วยเป็นโรคกระดูกพรุน ก็มีความเสี่ยงที่กำลังจะได้รับกรรมพันธุ์โรคดังที่กล่าวถึงแล้วไปด้วย
- ความแปลกสำหรับในการดำเนินงานของต่อมแล้วก็อวัยวะต่างๆ- เช่น ต่อมไทรอยด์ ต่อมพาราไทรอยด์ ต่อมหมวกไต ไตและก็ตับทำงานเปลี่ยนไปจากปกติ
- โรคและก็การเจ็บป่วย - ผู้ป่วยที่มีสภาวะกระดูกพรุนอาจจะเกิดขึ้นเนื่องมาจากการเจ็บป่วยด้วยโรคต่างๆดังเช่น โรคที่เกี่ยวกับตับ ไต กระเพาะ ลำไส้อักเสบ โรคทางเดินอาหาร กรดไหลย้อน โรคความแตกต่างจากปกติทางการรับประทาน โรคภูมิแพ้ตัวเอง โรคแพ้กลูเตน โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคมะเร็งเม็ดเลือด โรคมะเร็งกระดูก
- การบริโภค - กินอาหารที่มีแคลเซียมไม่พอต่อความปรารถนาของร่างกายสำหรับเพื่อการสร้างกระดูกรวมทั้งการเจริญเติบโต กินอาหารที่ทำให้แคลเซียมเสียสมดุล อย่างอาหารชนิดโปรตีนซึ่งได้มาจากเนื้อสัตว์ซึ่งมีความเป็นกรดสูง น้ำอัดลม ชา กาแฟ เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ รวมทั้งดูดบุหรี่
- การใช้ยา - คนที่ป่วยไข้และก็จำต้องรักษาโดยใช้ยาบางจำพวกติดต่อกันเป็นเวลานาน อาทิเช่น กลุ่มยาสเตียรอยด์ ก็มีโอกาสเสี่ยงต่อการเป็นโรคกระดูกพรุนด้วยเหมือนกัน เนื่องจากตัวยาบางประเภทจะออกฤทธิ์ไปรบกวนกระบวนการสร้างกระดูก เช่น ยาเพรดนิโซโลน (Prednisolone)
- การใช้ชีวิตประจำวัน - การนั่งหรืออยู่ในอิริยาบถท่าใดท่าเดิมเป็นระยะเวลาที่ยาวนาน หรือการขาดการออกกำลังกายอย่างเพียงพอ
ลักษณะของโรคกระดูกพรุน จำนวนมากมักจะไม่มีอาการแสดง ตราบจนกระทั่งเกิดไม่ดีเหมือนปกติของโครงสร้างกระดูก อาทิเช่น ปวดข้อมือ สะโพก หรือข้างหลัง (เนื่องด้วยกระดูกข้อมือ บั้นท้าย หรือสันหลังแตกหัก) ส่วนสูงต่ำลงจากเดิม (เหตุเพราะการหักรวมทั้งยุบตัวของกระดูกสันหลัง ซึ่งอาจเกิดขึ้นโดยไม่ได้คาดคิด เป็นต้น) ถ้าเป็นโรคกระดูกพรุนชนิดทุติยภูมิก็อาจมีอาการแสดงของโรคที่เป็นต้นเหตุ
ทั้งยังผู้ที่เป็นโรคกระดูกพรุนจะเสี่ยงต่อการหักของกระดูกซึ่งเป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบบ่อยชองภาวการณ์กระดูกพรุนโดยเฉพาะกระดูกสะโพก กระดูกสันหลัง และกระดูกข้อมือ ซึ่งก่อให้เกิดผลเสียต่อการ
สูญเสียเศรษฐกิจของประเทศแล้วก็คุณภาพชีวิตของผู้ป่วย และก็โดยส่วนมากจะเกิดขึ้นจากอุบัติเหตุที่ไม่รุนแรงหรือมีแรงกระแทกต่ำ อย่างเช่น กระดูกหักจากการเปลี่ยนท่ายืนหรือนั่ง, กระดูกหักขณะก้มหยิบของหรือยกของหนัก, กระดูกซี่โครงหักเพียงแค่ไอหรือจาม, กระดูกข้อมือหักจากการใช้มือจนถึงตัวเอาไว้จากการลื่นหรือหกล้ม, กระดูกบั้นท้ายหักจากก้นชนกับพื้น ฯลฯ
วิธีการรักษาของโรคกระดูกพรุน เนื่องจากว่าสภาวะกระดูกพรุนโดยมากไม่ปรากฏอาการแสดงที่ผิดปกติจวบจนกระทั่งจะเกิดการหักของกระดูก แล้วก็มีภาวะแทรกซ้อนอื่นๆอย่างเช่น อาการปวดเกิดขึ้น การตรวจและก็วินิจฉัยการสูญเสียมวลกระดูกให้ได้ก่อนที่จะมีการหักของกระดูกก็เลยเป็นหัวข้อสำคัญ โดยแพทย์จะวินิจฉัย
โรคกระดูกพรุน จากความเป็นมาอาการ เรื่องราวเจ็บไข้ได้ป่วยต่างๆเรื่องราวออกกำ ลังกาย อายุ การตรวจร่างกาย รวมทั้งจะทำวิเคราะห์ด้วยการเอกซเรย์กระดูก ตรวจความหนาแน่นของกระดูก (bone mineral density) แล้วนำค่าที่ได้ไปเปรียบเทียบกับค่าธรรมดาในเพศและก็อายุตอนเดียวกัน ถ้าหากกระดูกมีค่ามวลกระดูกน้อยกว่า 1.00 gm/cm2 จะได้โอกาสกระดูกหักได้ง่าย ซึ่งการแบ่งกระดูกตามค่ามวลกระดูกจะแบ่งได้เป็น 4 ชนิด ดังนี้
- กระดูกปกติ (Normal bone) คือ กระดูกมีค่ามวลกระดูกอยู่ในช่วง 1 ความเบี่ยงเบนมาตรฐานจากค่าถัวเฉลี่ย (-1 SD)
- กระดูกบาง (Osteopenia)เป็นกระดูกมีค่ามวลกระดูกอยู่ระหว่างช่วง -2.5 ความเบี่ยงเบนมาตรฐานที่ต่ำกว่าค่าเฉลี่ย (-1 ถึง -2.5 SD )
- กระดูกพรุน (Osteoporosis)หมายถึงกระดูกที่มีค่ามวลกระดูกอยู่ต่ำกว่าค่าเฉลี่ยเกินกว่า 2.5 เท่าของค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (ต่ำลงมากยิ่งกว่า -2.5 SD)
- กระดูกพรุนอย่างรุนแรง (Severe or Established osteoporosis) คือ กระดูกที่มีค่ามวลกระดูกอยู่ต่ำกว่าค่าเฉลี่ยมากยิ่งกว่า 2.5 เท่าของค่าเบี่ยงเบนมาตรฐานร่วมกับการมีกระดูกหัก
การตรวจด้วย dual-energy x-ray absorptiometry (DEXA) ได้รับการยอมรับว่าเป็นแนวทางการตรวจที่เป็นมาตรฐาน (gold standard) มีความถูกต้องชัดเจนแม่นที่สุดสำหรับในการวัดความหนาแน่นของมวลกระดูกแม้ว่าจะสูญเสียมวลกระดูกไปเพียงแต่ร้อยละ 1 ก็ตาม กระบวนการรักษาโรคกระดูกพรุนเป็น เพิ่มแนวทางการทำงานของเซลล์สร้างกระดูกและก็หยุดหรือลดลักษณะการทำงานของเซลล์ทำลายกระดูก
โดยแพทย์จะมีแนวทางการดูแลรักษาคนที่มีสภาวะกระดุพรุน ดังนี้- สำหรับคนเจ็บที่มีกระดูกพรุน โดยไม่มีภาวะแทรกซ้อน แพทย์จะให้กินแคลเซียม เช่น แคลเซียมคาร์บอเนต ครั้งละ ๖๐๐-๑,๒๕๐ มก. วันละ ๒ ครั้ง และก็บางทีอาจให้วิตามินดีวันละ ๔๐๐-๘๐๐ มก. ร่วมด้วยในรายที่อยู่แต่ว่าในร่ม (มิได้รับแสงอาทิตย์) ตลอดระยะเวลา
- สำหรับหญิงข้างหลังวัยหมดระดู หมออาจพินิจให้ฮอร์โมนเอสโทรเจนตอบแทน อย่างเช่น conjugated equine estrogen (ชื่อทางด้านการค้า อย่างเช่น Premalin) ๐.๓-๐.๖๒๕ มก. หรือ micronized estradiol ๐.๕-๑ มิลลิกรัม วันละครั้ง ในรายที่มีข้อที่ไม่อนุญาตใช้หรือส่งผลข้างเคียงมากมาย อาจให้ราล็อกสิฟิน (raloxifene) แทนในขนาดวันละ ๖๐-๑๒๐ มก. ยานี้ออกฤทธิ์คล้ายเอสโทรเจน แต่ว่าส่งผลใกล้กันน้อยกว่า
- สำหรับเพศชายสูงอายุที่มีภาวการณ์ฮอร์โมนเทสโทสเทอโรนร่วมด้วย บางทีอาจจำต้องให้ฮอร์โมนประเภทนี้เสริม
นอกเหนือจากนั้น บางทีอาจพินิจให้ยากระตุ้นการดูดซึมแคลเซียม และ/หรือยาลดการสลายกระดูกเพิ่มแก่คนเจ็บบางราย ตัวอย่างเช่น- ยากลุ่มบิสฟอสโฟเนต (bisphosphonate) ที่นิยมใช้ได้แก่ อะเลนโดรเนต (alendronate) ๑๐ มิลลิกรัม ให้รับประทานวันละ ๑ ครั้ง หรือ ๗๐ มิลลิกรัม อาทิตย์ละ ๑ ครั้ง ยานี้ช่วยลดการสลายกระดูก รวมทั้งเพิ่มความหนาแน่นของกระดูก คุ้มครองป้องกันการแตกหักของกระดูกสันหลังและก็สะโพก เหมาะสำหรับผู้เจ็บป่วยชาย คนป่วยหญิงที่ไม่ได้รับฮอร์โมนตอบแทน และใช้ป้องกันสภาวะกระดูกพรุนในคนที่จำต้องรับประทานยาสตีรอยด์นานๆ
- แคลสิโทนิน (calcitonin) มีอีกทั้งชนิดพ่นจมูกและฉีดเข้าใต้ผิวหนัง ยานี้ช่วยลดการสลายกระดูก รวมทั้งมีสาระสำหรับเพื่อการใช้ลดลักษณะของการปวด เนื่องด้วยการแตกหักรวมทั้งยุบตัวของกระดูกสันหลังอีกด้วย
ผู้ป่วยจำต้องใช้ยาบ่อยๆ หมอจะนัดมาตรวจเป็นระยะ อาจต้องทำการตรวจกรองโรคมะเร็งเต้านมรวมทั้งปากมดลูก (สำหรับคนที่รับประทานเอสโทรเจน) ปีละ ๑ ครั้ง ตรวจความหนาแน่นของกระดูกทุก ๒-๓ ปี เอกซเรย์ในรายที่สงสัยมีกระดูกหัก เป็นต้น
ในรายที่มีภาวะแทรกซ้อน ดังเช่น กระดูกหัก ก็ให้การรักษา ยกตัวอย่างเช่น การเข้าเฝือก การผ่าตัด กระบวนการทำกายภาพบำบัด ฯลฯ
ในรายที่มีโรคหรือภาวการณ์ที่เป็นสาเหตุของโรคกระดูกพรุนจำพวกทุติยภูมิ ก็ให้การรักษาไปพร้อมๆกัน
ปัจจัยเสี่ยงที่จะนำมาซึ่งการก่อให้เกิดโรคกระดูกพรุน ปัจจัยเสี่ยงที่ส่งผลให้เกิดโรคกระดูกพรุนนั้น สิ่งที่ก่อให้เกิดความเสี่ยงอยู่ 2 ประเภทหมายถึงปัจจัยเสี่ยงที่ปรับเปลี่ยนได้ และก็ สิ่งที่ก่อให้เกิดความเสี่ยงที่เปลี่ยนแปลงมิได้ (ตารางที่ 1) ผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงหลายเหตุก็จะได้โอกาสสูงที่จะเป็นโรคกระดูกพรุน และจะได้โอกาสสูงที่จะเกิดกระดูกหักจากโรคกระดูกพรุน
ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดภาวการณ์กระดูกพรุนต้นสายปลายเหตุที่ปรับปรุงแก้ไขมิได้ เหตุที่ปรับปรุงได้
- อายุ(ผู้สูงวัย 65 ปีขึ้นไป)
- เพศ (หญิง)
- เชื้อชาติ (ชาวผิวขาวหรือชาวเอเชีย)
- พันธุกรรม (ความเป็นมาคนในครอบคัวโดยเฉพาะอย่างยิ่งแม่)
- รูปร่างเล็ก ผอมบาง บาง
- หมดระดู ก่อนอายุ 45
- มีพยาธิภาวะที่จำเป็นต้องผ่าตัดเอารับไขทั้ง 2 ข้างออกก่อนหมดรอบเดือน
- เคยกระดูกหักจากภาวการณ์กระดูกบอบบาง • ขาดฮอร์โมนเพศ : estrogen
- หมดรอบเดือน
- รับประทานแคลเซียมน้อย บริโภคเกลือแล้วก็เนื้อสัตว์สูง
- สูบบุหรี่ กินเหล้า ดื่มกาแฟ
- ขาดการออกกำลังกาย
- ได้รับยาบางประเภท ดังเช่นว่า glucocorticosteroids และก็ thyroid hormone เป็นต้น
- เป็นโรคบางชนิด อย่างเช่น chronic illness, kidney disease , hyperthyroidism , และก็ Cushing’s syndrome เป็นต้น
- มี BMI (ดรรชนีมวลกาย)ต่ำกว่า 19 กิโลกรัม/ตารางเมตร
การติดต่อของโรคกระดูกพรุน โรคกระดูกพรุนเป็นโรคที่ร่างกายมีภาวะที่ความหนาแน่นของมวลกระดูกลดต่ำยิ่งกว่าค่ามาตรฐาน ซึ่งมีต้นเหตุจากกลไกการเสื่อมสภาพของเซลล์สร้างกระดูก นำมาซึ่งการทำให้ความสมดุลของเซลล์สร้างกระดูกและก็เซลล์ซึมซับทำลายกระดูกสูญเสียไป ซึ่งมีมากมายหลายกรณี แม้กระนั้นโรคกระดูกพรุนนี้ไม่ใช่โรคติดต่อเพราะไม่มีการติดต่อจากคนสู่คนหรือจากสัตว์สู่คนแต่อย่างใด
การกระทำตนเมื่อป่วยด้วยโรคกระดูกพรุน- กินวิตามินเกลือแร่เสริมของกิน หรือยาต่างๆตามหมอแนะนำ
- การกินของกินมีสาระ 5 กลุ่มครบทุกวี่ทุกวันในปริมาณเหมาะเจาะที่
- ออกกำลังกายเป็นประจำพอควรกับสุขภาพ
- หลีกเลี่ยงสิ่งที่ก่อให้เกิดความเสี่ยงที่เลี่ยงได้
- ไปพบหมอดังที่หมอนัดหมายเป็นประจำ
- หมั่นดูแลความเรียบร้อยในบ้าน รวมทั้งไม่วางของขวางตามทางเดินที่อาจจะเป็นผลให้ลื่นล้มหรือมีการชนจนถึงทำให้กระดูกหักได้
การคุ้มครองป้องกันตัวเองจากโรคกระดูกพรุน- ผู้ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงเป็นโรคกระดูกพรุนตามที่กล่าวมา ควรจะขอคำแนะนำหมอเพื่อตรวจกรองโรคกระดูกพรุน เป็นต้นว่า หญิงวัยหมดประจำเดือน, ผู้สูงวัย, ผู้ที่ใช้ยาสเตียรอยด์เป็นระยะเวลานานๆ, ผู้ที่มีโรคที่มีโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดภาวการณ์กระดูกพรุน เป็นต้น
- กินแคลเซียมให้เพียงพอทุกเมื่อเชื่อวันให้พอเพียงต่อความจำเป็นของร่างกาย(ดังตารางดังที่กล่าวถึงแล้ว)
อายุปริมาณแคลเซียมที่อยากได้ (mg/day)
แรกเกิด – 6 เดือน
6 เดือน – 1 ปี
1 ปี – 5 ปี
6 ปี – 10 ปี
11 ปี – 24 ปี
เพศชาย
25 ปี – 65 ปี
มากยิ่งกว่า 65 ปี
เพศหญิง
25 ปี – 50 ปี
มากยิ่งกว่า 50 ปี (ข้างหลังวัยหมดประจำเดือน)
อายุ 400
600
800
800-1200
1200-1500
1000
1500
1000
จำนวนแคลเซียมที่อยาก (mg/day)
-ได้รับการดูแลและรักษาด้วย estrogen
- มิได้รับการดูแลรักษาด้วย estrogen
แก่กว่า 65 ปี
ระหว่ามีครรภ์ หรือให้นมลูก 1000
1500
1500
1200-1500
โดยของกินที่มีแคลเซียมสูง ยกตัวอย่างเช่น นม เนยแข็ง ปลาที่กินได้อีกทั้งกระดูก (ดังเช่น ปลาไส้ตัน) กุ้งแห้ง เต้าหู้แข็ง ถั่วแดง ผักสีเขียวเข้ม (ดังเช่น คะน้า ใบชะพู) งาดำคั่ว
แนวทางปฏิบัติ สำหรับเด็กรวมทั้งวัยรุ่นควรจะดื่มนมวันละ 2-3 แก้ว ผู้ใหญ่แล้วก็ผู้สูงอายุดื่มนมวันละ 1-2 แก้วเสมอๆ จะก่อให้ได้รับแคลเซียมจำนวนร้อยละ 50 ของจำนวนที่อยาก ส่วนแคลเซียมที่ยังขาดให้รับประทานจากอาหารแหล่งอื่นๆประกอบ
ผู้ใหญ่บางบุคคลที่มีข้อจำกัดสำหรับเพื่อการดื่มนม (ตัวอย่างเช่น มีภาวะไขมันในเลือดสูง อ้วน เป็นเบาหวาน ความดันเลือดสูง โรคหัวใจขาดเลือด) ให้เลือกรับประทานเนยแข็ง นมเปรี้ยว นมพร่องมันเนย แทน หรือบริโภคของกินที่มีแคลเซียมสูงในแต่ละมื้อให้มากขึ้น
- บริหารร่างกายเป็นประจำ โดยเฉพาะการออกกำลังที่มีการถ่วงหรือต่อต้านน้ำหนัก (weight bearing) เช่น การเดิน การวิ่ง เต้นแอโรบิก กระโดดเชือก รำมวยจีน เต้นรำ เป็นต้น ร่วมกับการยกน้ำหนัก จะช่วยทำให้มีมวลกระดูกเยอะขึ้นเรื่อยๆ แล้วก็กระดูกมีความแข็งแรง แขน ขา รวมทั้งกระดูกสันหลัง
- รักษาน้ำหนักตัวอย่าให้น้อยกว่ากฏเกณฑ์ (ซูบผอมเหลือเกิน) เนื่องจากว่าคนซูบผอมจะมีมวลกระดูกน้อย เสี่ยงต่อกระดูกพรุนได้
- รับแสงอาทิตย์ ช่วยทำให้ร่างกายสังเคราะห์วิตามินดี ซึ่งเป็นฮอร็ความนิ่งกระตุ้นการผลิตกระดูก ในบ้านเราคนส่วนมากจะได้รับแสงอาทิตย์พอเพียงอยู่แล้ว นอกจากในรายที่อยู่แม้กระนั้นในบ้านตลอดเวลา ก็ควรออกไปรับแสงอาทิตย์อ่อนๆรุ่งเช้าหรือยามเย็น วันละ 10-15 นาที สัปดาห์ละ 3 วัน ถ้าเกิดอยู่แต่ในที่ร่ม ไม่ถูกแสงอาทิตย์ บางทีอาจจะต้องรับประทานวิตามินดีเสริมวันละ 400-800 มิลลิกรัม
- เลี่ยงความประพฤติปฏิบัติที่เสี่ยงต่อการเกิดภาวะกระดูกพรุน ดังเช่น
- อดอาหารชนิดโปรตีนหรือเนื้อสัตว์มากจนเกินไป ด้วยเหตุว่าอาหารเหล่านี้จะทำการกระตุ้นให้ไตขับแคลเซียมออกทางฉี่มากเกินธรรมดา
- อดอาหารเค็มจัดหรืออาหารที่มีโซเดียมสูง เพราะเกลือโซเดียมจะทำให้ลำไส้ซึมซับแคลเซียมได้ลดลง แล้วก็เพิ่มการขับแคลเซียมทางไตมากขึ้น
- ไม่ดื่มน้ำอัดลมจำนวนมาก เนื่องจากกรดฟอสฟอริกในน้ำอัดลมส่งผลให้เกิดการสลายแคลเซียมออกมาจากกระดูกมากยิ่งขึ้น
- หลบหลีกการดื่มแอลกอฮอล์ ชา กาแฟ ช็อกโกแลต ในจำนวนมาก เนื่องจากแอลกอฮอล์แล้วก็กาเฟอีนในเครื่องดื่มกลุ่มนี้จะขวางการดูดซึมแคลเซียมของลำไส้เล็ก (กาแฟไม่ควรดื่มเกินวันละ ๓ แก้ว แอลกอฮอล์ไม่เกินวันละ ๒ หน่วยดื่ม ซึ่งเท่ากันแอลกอฮอล์สุทธิ ๓๐ มิลลิลิตร)
- งดการสูบยาสูบ เพราะเหตุว่าบุหรี่กระตุ้นแล้วส่งผลให้มีการเกิดการสลายแคลเซียมออกจากกระดูกเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ (เหตุเพราะลดระดับเอสโทรเจนในเลือด)
- ระวังการใช้ยาบางชนิด ดังเช่นว่า ยาสตีรอยด์ ซึ่งจะรีบการขับแคลเซียมออกมาจากร่างกาย
- รักษาโรคหรือภาวการณ์ที่ทำให้เป็นโรคกระดูกพรุน ได้แก่ ต่อมไทรอยด์ดำเนินงานเกิน โรคคุชชิง
สมุนไพรที่ช่วยคุ้มครองป้องกัน / รักษาโรคกระดูกพรุนเพชรสังฆาต ชื่อวิทยาศาสตร์ Cissus guadrangu laris L. ตระกูล Vitaceae "เพชรสังฆาต" เป็นสมุนไพรที่ใช้บำรุงกระดูกมาตั้งแต่สมัยก่อน ในพระตำราสรรพลักษณะ เอ่ยถึงคุณประโยชน์ของ "เพชรสังฆาต" ไว้ว่า "เพชรสังฆาต แก้จุกเสียด แก้บิด แก้ปวดในข้อในกระดูก ถูกใจแก้ลมทั้งปวงแล" ในตำราหมอแผนโบราณทั่วๆไป สาขาการปรุงยา ของกองประกอบโรคศิลปะ กระทรวงสาธารณสุข บอกว่า "เพชรสังฆาต" มีคุณประโยชน์ แก้กระดูกแตก หัก ซ้น ขับลมในลำไส้ แก้ริดสีดวงทวารหนัก ส่วนหมอพื้นบ้านนั้นใช้เถาตำละเอียดเป็นยาพอกบริเวณกระดูกหักช่วยลดอาการบวม อักเสบได้
ตอนนี้ได้มีงานศึกษาวิจัยพบว่า "เพชรสังฆาต" มีวิตามินซีสูงมากซึ่งยืนยันสรรพคุณรักษาโรคเลือดออกตามไรฟัน อุดมด้วยแคโรทีนซึ่งเป็นสารเริ่มต้นของวิตามินเอ มีฤทธิ์ต้านทานอนุมูลอิสระ ที่สำคัญมีองค์ประกอบของแคลเซียมสูงมากมาย รวมทั้งสารอท้องนาโบลิก สเตียรอยด์ (Anabolic Steroids) มีฤทธิ์เร่งปฏิกิริยาการสมานกระดูกที่แตกหักโดยกระตุ้นการผลิตเซลล์ออสเตโอบลาสต์ (Osteoblast) ซึ่งปฏิบัติภารกิจสร้างกระดูกแล้วก็ยังช่วยทำให้มีการสร้างสารมิวโคโพลีแซกคาไรด์ (Mucopolysaccharides) ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญในกรรมวิธีสมานกระดูก นอกจากนั้นสารคอลลาเจน (Collagen) ในเพชรสังฆาตยังเป็นสารอินทรีย์โปรตีนที่มาจับกับผลึกแคลเซียมฟอสเฟตจนถึงกลายเป็นกระดูกแข็งซึ่งสามารถรับน้ำหนักแล้วก็มีความยืดหยุ่นในตนเอง
ผลการทดลองใช้เถาเพชรสังฆาตในสตรีวัยทองซึ่งเป็นกรุ๊ปเสี่ยงที่จะเกิดภาวะกระดูกพรุน พบว่าช่วยเพิ่มมวลกระดูกและรักษากระดูกแตก กระดูกหักได้
ฝอยทองคำ ชื่อวิทยาศาสตร์ Cuscuta chinensis Lam. วงศ์ Convlvulaceae ในประเทศจีนรวมทั้งบางประเทศในแถบทวีปเอเชีย ได้มีการใช้เม็ดฝอยทองคำสำหรับในการรักษาโรคกระดูกพรุน จากการวิเคราะห์ทางเคมีพบว่า สารประกอบที่แยกได้จากสารสกัดเอทานอลเป็นสารในกรุ๊ป astragalin, flavonoids, quercetin, hyperoside isorhamnetin แล้วก็ kaempferol เมื่อนำมาทดสอบฤทธิ์พบว่าสาร kaempferol และก็ hyperoside สามารถเพิ่มฤทธิ์ของ alkaline phosphatase (ALP) ในเซลล์ osteoblast-like UMR-106 โดยที่ ALP เป็นตัวระบุในการเพิ่มการผลิตเซลล์กระดูกของเซลล์ตั้งต้น และสาร astragalin ยังกระตุ้นการแบ่งตัวของเซลล์ UMR-106
ด้วย ส่วนสารอื่นๆไม่พบว่ามีฤทธิ์ดังที่ได้กล่าวมาแล้วข้างต้น นอกจากนั้นยังพบว่าสารที่แยกได้มีฤทธิ์คล้ายกับฮอร์โมนเอสโตรเจน ขึ้นรถ quercetin, kaempferol รวมทั้ง isorhamnetin ออกฤทธิ์กระตุ้น ERβ (estrogen receptor agonist) แม้กระนั้นเมื่อเปรียบเทียบกันในแง่ของการกระตุ้น ER จะมีเพียงแต่สาร quercetin แล้วก็ kaempferol ที่ออกฤทธิ์แรงสำหรับเพื่อการยับยั้งตัวรับ estrogen ชนิด ERα/β โดยที่กลไกดังที่ได้กล่าวมาแล้วคาดว่าจะเทียบเคียงกับยา raloxifene ที่ออกฤทธิ์กระตุ้น ER ที่บริเวณกระดูก ไขมัน หัวใจและก็เส้นโลหิต แต่ออกฤทธิ์ยั้ง ER ที่รอบๆเต้านมและมดลูก
นอกเหนือจากนั้นสาร quercetin และก็ kaempferol ยังกระตุ้นการแสดงออกของ ERα/β-mediated AP-1 reporter (activator protein) ซึ่งเป็นโปรตีนที่เกี่ยวพันกับการสร้างกระดูก เหมือนกันกับยา raloxifene จากการทดลองทั้งหมดทั้งปวงทำให้สรุปได้ว่าเม็ดฝอยทองคำมีประสิทธิภาพสำหรับเพื่อการรักษาโรคกระดูกพรุน แล้วก็สารสำคัญที่มีฤทธิ์สำหรับในการสร้างเซลล์กระดูกเป็น kaempferol และ hyperoside
เอกสารอ้างอิง- สุภาพ อารีเอื้อ,สินจง โปธิบาล .ภาวะกระดูกพรุนในผู้สูงอายุ : ทำไมต้องรอจนกระดูกหัก? .รามาธิบดีพยาบาลสาร.ปีที่7.ฉบับที่3.กันยายน-ธันวาคม.2544 หน้า 208-218
- Liscum B. Osteoprosis : The silent disease. Orthopaedic Nursing 1992; 11:21-5.
- Braunwald, E., Fauci, A., Kasper, L., Hauser, S., Longo, D., and Jameson, J. (2001). Harrison’s principles of internal medicine (15t
ผู้เขียน
หัวข้อ: โรคกระดูกพรุน มีวิธีรักษาอย่างไรเเละมีสรรพคุณ-ประโยชน์อะไรบ้าง (อ่าน 538 ครั้ง)