สมุนไพรโลดทะนงโลดทะนง Trigonostemon reidioides (Kurz) Craibชื่อพ้อง Baliospermum reedioides Kurz.บางถิ่นเรียกว่า โลดทะนง (จังหวัดราชบุรี ปราจีนบุรี จังหวัดตราด) ข้าวเย็นเนิน (จังหวัดราชบุรี ประจวบคีรีขันธ์) ดู่เบี้ย ดู่เตี้ย (เพชรบุรี) ทะนง รักทะนง (จังหวัดโคราช) ทะนงแดง (ประจวบคีรีขันธ์) นางแซง (อุบลราชธานี) โลดทะนงแดง (จังหวัดบุรีรัมย์) หนาดคำ (เหนือ) หัวยาข้าวเย็นเนิน (ราชบุรี).
ไม้พุ่ม ขนาดเล็ก สูง 0.5-1.5 มัธยม มีขนปกคลุมดกนแน่นทั่วไป. ใบ คนเดียว เรียงสลับกน รูปขอบขนาน แคบบ้างกว้างบ้าง หรือ กว้าง 2-4 เซนติเมตร ยาว 7-12 เซนติเมตร; ปลายใบแหลม ขอบของใบเรียบ โคนใบกลม หรือ มน เส้นใบมี 5-7 คู่ ข้างล่างนูน มีขนอีกทั้ง 2 ด้าน ด้านบนค่อนข้างจะสาก ข้างล่างขนยาว นุ่มและหนาแน่นกว่าข้างบน ที่ฐานใบมีต่อมเล็กๆ2 ต่อม ก้านใบยาว 10-15 มม. มีขน. ดอก สีขาว ชมพู ม่วงเข้ม หรือ แทบดำ ออกเป็นช่อตามง่ามใบ แล้วก็ตามกิ่ง ดอกเพศผู้ แล้วก็ดอกเพศเมียเกิดบนต้นเดียวกัน. ดอกเพศผู้ ดอกตูมกลม กลีบรองกลีบดอก 5 กลีบ รูปไข่กลับ ข้างนอกมีขน กลีบ 5 กลีบ รูปไข่กลับ ไม่มีขน เกสรผู้ 3 อัน ก้านเกสรติดกัน อับเรณูรูปกลม ฐานดอกขอบเป็นคลื่น. ดอกเพศภรรยา
สมุนไพร ดอกตูมรูปไข่ กลีบรองกลีบดอก 5 กลีบ รูปไข่ปลายมน กว้างราวๆ 1.5 มิลลิเมตร ยาวประมาณ 3 มม. ข้างนอกมีขน กลีบดอกรูปไข่ กว้างราวๆ 2 มิลลิเมตร ยาว 3 มิลลิเมตร รังไข่รูปไข่ มีขน ท่อรังไข่สั้น มี 3 อัน ปลายท่อใหญ่ ปลายสุดหยักเว้าบางส่วน ฐานดอกขอบไม่เป็นคลื่น. ผล มี 3 พู เส้นผ่านศูนย์กลางโดยประมาณ 12 มม. มีขนปกคลุมดกนแน่น ก้านผลยาวโดยประมาณ 15 มม. เม็ด รูปค่อนข้างกลม หรือ รูปไข่ปนสามเหลี่ยม ยาวโดยประมาณ 5-6 มม. สีออกเหลือง ผิวเรียบ.
นิเวศน์วิทยา: ขึ้นทั่วไปในที่ดินผสมทราย ในป่าสัก และมีเกลื่อนกลาดในป่าเบญจพรรณแล้ง เหนือระดับน้ำทะเลไม่เกิน 450 ม.
คุณประโยชน์ : ราก รสร้อน ฝนกินเพื่อทำให้อาเจียน ทำให้ท้องร่วง ใช้ถอนพิษรับประทานยาเบื่อเมา แก้โรคหืด ใช้ภายนอกฝนทาเป็นยาเกลื่อนฝี แก้บวมช้ำ เคล็ดลับบวม กินเป็นยาคุม
