แมลงสาบแมลงสาบเป็นแมลงที่มนูษย์รู้จักกันดีมาตั้งแต่โบราณ ชื่อ “แมลงสาบ” และ “แมลงแกลบ” เป็นชื่อทั่งๆไปที่คนไทยทางภาคกึ่งกลางใช้เรียกแมลงสาบในตระกูล Blattidaeหลายแบบ ทางถาคเหนือเรียก แมลงแสบ หรือแซบ ภาคอีสานเรียก แมงกะจั๊ว กะจั๊ว หรือ กาจั๊ว ส่วนภาคใต้เรียกแมลงแกลบว่า แมงแปะหรือ แมงแป้ แมลงในตระกูลนี้พบทั่วโลกมีราว ๒๕๐ สกุล ราว ๕,๐๐๐ จำพวก
แมลงสาบจำพวกสำคัญแมลงสาบประเภทหลักๆที่พบแพร่หลายไปทั่วทั้งโลกมี ๕ ประเภท เป็นต้นว่า
๑.แมลงสาบเยอรมัน มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Blattellagermanica(Linnaeus) มีชื่อสามัญว่า German cockroach หรือ water bug หรือ croton bug คนไทยเรามักเรียกแมลงแกลบบ้าน เป็นจำพวกที่รู้จักกกันดีเยี่ยมที่สุดและก็ดพร่หลายชนิดกว้างขวางพยได้มากที่สุด เป็นแมลงสาบขนาดเล็ก ลำตัวยาว ๑.๒-๑.๖ ซม. สีน้ตาลเหลืองชีด มีแถบสีน้ำตาลเข้มตามแนวยาว ๒ แถบ ทั้งสองเพศมีปีก ตัวเมียพบบ่อยถุงไข่ที่ปลายของส่วนท้อง ออกหากินตอนเวลากลางเป็นน เจอในบ้านเรือน ในที่มีของกิน เป็นต้นว่า ที่เปียกชื้นและก็อุ่น รับประทานของที่ตายแล้ว
๒.แมลงสาบชีบโลกทิศตะวันออกมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าBlattellaorientalis(Linnaeus)มีชื่อสามัญว่า oriental cockroach หรือ black beetle คนไทยเรียกแมลงสาบ มีขนาดกลาง ลำตัวยาวรวม ๒.๕ เซนติเมตร ตัวเมียนั้นปีกไม่ก้าวหน้า แม้กระนั้นตัวผู้มีปีกยาว แม้กระนั้นปีกมัยยาวไม่พ้นส่วนท้อง เข้ามาในหมู่บ้านทางท่อของกินท่อที่มีไว้สำหรับระบายน้ำ มักอยู่ตามดินที่ชื้อนแฉะ เป็นแมลงสาบที่ทำให้มีกลิ่นเหม็น ทานอาหารทุกประเภท พบได้ทั่วไปตสม กองขยะหรือของเน่าเสียต่างๆ ชอบรับประทานของที่มีแป้งอยู่ด้วย
๓.แมลงสาบอเมริกา มีชื่อวิทยาศาสตร์Periplanetaamericana(Linnaeus)มีชื่อสามัญว่า American cockroach ชาวไทยแมลงสาบ มีขนาดใหญ่ที่สุด ลำตัวยาว ๓-๔ ซม. สีน้ำตาลปนแดง มีบ้านเกิดในอเมรกากึ่งกลาง แม้กระนั้นเดี๋ยวนี้แพร่หลายไปทั่วโลก ทั้งยัง ๒ เพศมีปีกยาวหุ้มถึงท้อง เป็นแมลงที่ว่องไว ถูกใจที่อุ่น ที่เปียกแฉะ ถูกใจอยู่ในที่มืด ออกหากินตอนกลางคือ กินของที่ตายแล้วและเศษอาหารทั้งหมดทุกอย่าง
๔.แมลงสาบประเทศออสเตรเลีย มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Periplanetaaustralasiae(Fabeius) มีชื่อสามัญว่าAustralian cockroach คนไทยเรียกแมลงสาบ ประเภทนี้มีสีน้ำตาลแดง คล้ายแมลงสาบอเมริกัน ทั้ง ๒ เพศมีปีกยาว ชอบอาศัยอยู่นอกอาคาร ทานอาหารทุกๆสิ่งทุกๆอย่าง ส่วนใหญ่รับประทานซากพืชที่ตายแล้ว
๕.แทลงสาบเมืองที่มีอากาศร้อน มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Supellasupellectilium(Serville) มีชื่อสามัญว่าtropical cockroachหรือ brown-banded cockroachชาวไทยมักเรียกแมลงสาบลาย ชนิดนี้มีลัษณะคล้ายตามแมลงสาบเยอรมัน แม้กระนั้นมีขนาดเล็กกว่า ลำตัวยาว ๑-๑.๒ มม. มีแถบสีเหลืองตามขวาง ๒ แถบ แถบแรกอยู่โคนปีก อีกแถบอยู่ปีก ส่วนใหย่ปีกมักไม่ปิดปลายส่วนท้อง พบทั่วไป หากินค่ำคืนถูกใจบิน ถูกใจอยู่ในที่แห้งแล้วก็ร้อน ถูกใจอยู่ที่สูง ได้แก่ในตู้เสื้อผ้ส กินอาหารทุกชนิดโดยยิ่งไปกว่านั้นของเสียรวมทั้งของที่ตายแล้ว
๖.แมลงสาบสุรินัม มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Pycnocellissurinamensis(Linnaeus)มีชื่อสามัญว่าSurinamcockroach คนประเทศไทยมักเรียก แมลงสาบหรือแกลบขี้เลื่อย ด้วยเหตุว่าเจอตามกองขี้เลื่อย มีขนาดลำตัวยาวราว ๑.๕ ซม. ส่วนท้องกว้างที่สุด ๑ ซม. ท่อนหัวและอกข้อแรกสีดำ ขอบข้างหน้าและก็ด้านข้างเกือบตลอกมีสีเหลืองแก่ ปีกสีน้ำตาล ขาสีน้ำตาลอ่อน เว้นเสียแต่ขาหลังสีน้ำตาลเข้มตัวเมียปีกสั้นกว่าลำตัว เมื่อหุบปีกจีงเห็นปลายท้องโผล่ออกมา อาศัยอยู่นอกบ้านตามกองขี้เลื่อย กองแกลบ และกองขยะที่เน่า นิมจับมาเกี่ยวเบ็ดเป็นเหยื่อสำหรับตกปลา
คุณประโยชน์ทางยาสมุนไพร หมอแผนไทยใช้ “ขี้แมลงสาบ” เข้ามาเป็นเครื่องยาในยาไทยหลายขนาน ขี้แมลงสาบที่ใช้นั้นเป็นขี้แมลงสาบที่อาศัยอยู่ตามบ้านช่อง นำมารวมกัน ก่อนใช้ต้อง “ฆ่า” ซะก่อนแนวทางการทำก็คือ ให้นำไปคั่วให้เกรียมก่อนนำมาใช้ หนังสือเรียนสรรพคุณยาโบราณว่า ขี้แมลงสาบคั่วมีรสจืด แก้อักเสบฟกบวม แก้พิษร้อน แก้กาฬโรค ในพระคู่มือมุจาปักขันทกาให้ยาแก้นิ่วขนานหนึ่งเข้า “มูลแมลงสาบ” เป็นเครื่องยาด้วย ดังต่อไปนี้ ถ้าจะแก้ท่านให้เอาพริกไท ๑
ขิง ๑
ดีปลี ๑
กระเทียม ๑ ผิวมะกรูด ๑
ไพร ๑
ขมิ้นอ้อย ๑ ทองถันแดง ๑ มูลแมลงสาบ ๑ เอาสิ่ง ๑ บาท น้ำประสารทองสเหม็นตุเท่ายาทั้งหลาย บดทำแท่งไว้ จึงเอาสารส้มยัดเข้าในผลแตงกวา หมกไฟแกลบห็สุกบีบเอาน้ำฝนยานี้กิน ในพระคู่มือปฐมจินดาร์ให้ยาขนานหนึ่งชิอ “ยามหาไชยมงคล” ใช้แก้หอบ แก้ไข้ ยาขนานนี้เข้า “มูลแมลงสาบ” เป็นเครื่องยาด้วย ดังนี้ ยาเชี่อมหาไชยมงคลแก้หอบ ท่านให้เอา
กฤษณา ๑
จันทน์ชะมด ๑ เปลือกสันมีดพร้านางแอ ๑ หญ้าพันงูแดง ๑ กำมถันแดง ๑ มูลแมลงสาบ ๑ ผลผักชี ๑ นอแรด ๑
งาช้าง ๑
เขากวาง ๑ รวมยา ๑๐ สิ่งนี้เอาเท่าเทียมกัน ทำเป็นจุณ บดปั้นแท่ง ละลายน้ำมะนาวรับประทานหอบทราง หากจะแก้ไข้เหนือละลายน้ำใบทับทิมต้ม
Tags : สมุนไพร
