สมุนไพรเพกาชื่อพื้นบ้านอื่น มะลิดไม้ มะลิ้นไม้ ลิดไม้ (ภาคเหนือ) หมากลิ้นก้าง หมากลิ้นช้าง (งู-ภาคเหนือ) ดอก๊ะ ด๊อกก๊ะ ดุมึง (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) กาโด้โด้ง (กะเหรี่ยง-จังหวัดกาญจนบุรี) เพกา (ภาคกลาง) ลิ้นฟ้า (เลย) เบโก (มลายู-จังหวัดนราธิวาส)
ชื่อวิทยาศาสตร์ Oroxylum indicum (L.) Kurzชื่อสกุล BIGNONIACEAEชื่อสามัญ Indian trumpet flower.ลักษณะทั่วไปทางวิชาพฤกษศาสตร์ไม้ใหญ่ขนาดเล็ก (ST) ผัดใบ สูงราว 4-20 เมตร เปลือกต้น เรียบสีเทา บางครั้งบางคราวแตกเป็นรอยตื้นเล็กน้อย มีรูระบายอากาศกลาดเกลื่อนตามลำต้นและก็กิ่งไม้
ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนก มีใบลำพังๆขนาดใหญ่ที่ปลายก้าน ทรงกลม ปลายใบเรียวแหลม โคนใบมน ก้านใบยาว ใบย่อยรูปไข่ ขอบใบเรียบ ออกตรงข้ามชิดกัน อยู่โดยประมาณปลายกิ่ง ก้านใบย่อยสั้น แผ่นใบสีเขียวเข้ม
ดอก ออกดอกเป็นช่อแบบช่อกระจะ ช่อมีขนาดใหญ่ออกที่รอบๆปลายยอด มีก้านช่อดอกยาว มีดอกย่อยขนาดใหญ่ รูปปากเปิดแบบสามมาตรด้านข้าง กลีบดอกไม้ครึ้ม มี 5 กลีบ ข้างนอกสีม่วงแดงหรือน้ำตาลคล้ำ ข้างในสีเหลืองเลอะเทอะๆครึ่งสีชมพู โคนกลีบดอกไม้เชื่อมติดกันเป็นรูปลำโพง ส่วนปลายแยกออกเป็นกลีบร่นขยุกขยิก บริเวณปลายกลีบข้างในสีขาวอมเหลือง หรือขาวอมเขียว มีเกสรตัวผู้ 5 อันติดกับท่อดอกโคนก้านจะมีขน ผล เป็นฝักแบน ยาวคล้ายรูปกระบี่ แขวนระย้าอยู่เหนือเรือนยอด สีน้ำตาลดำ เมื่อแก่จะแตกออกเป็น 2 ซีก
เมล็ด เมล็ดแบน มีปีกบางใสมากมาย
นิเวศวิทยาเป็นไม้ที่ขึ้นได้ทั่วไปทุกภาคของประเทศไทย ถูกใจขึ้นบนที่โล่ง บริเวณชายป่าดิบ และไร่ร้างธรรมดา
การปลูกและก็แพร่พันธุ์เป็นไม้ที่ปลูกได้ไม่ยาก และไม่อยากใส่ใจเท่าไรนัก เจริญเติบโตได้ดิบได้ดีในที่ชื้นระบายน้ำดีโดยยิ่งไปกว่านั้นดินร่วนซุย ควรปลูกเอาไว้ในหน้าฝน ขยายพันธ์ุด้วยการเพาะเมล็ดหรือการตัดชำราก
ส่วนที่ใช้ รส และก็สรรพคคุณ เปลือกราก รสฝาดขม แก้ปวดท้อง ฝาดวสมาน เป็นยาบำรุง แก้บิด แก้ท้องเดิน ขับเหงื่อ
ราก รสฝาดขม เป็นยาบำรุงธาตุ แก้ท้องวร่วง เจริญอาหาร นำไปสู่น้ำย่อยของกิน ฝนกับน้ำปูนใสทาแก้อาการอักเสบ ฟกช้ำ บวม ลำต้น รสขม แก้แมลงป่องต่อย เปลือกต้น รสขมฝาด ขับน้ำเหลืองเสีย ขับเลือด ขับเสลด ดับพิษเลือด เป็นยาขมเจริญอาหาร
ใบ รสฝาด ใช้ต้มดื่มแก้อาการปวดท้อง แก้ปวดข้อ รวมทั้งเจริญอาหาร
ผลอ่อนหรือฝักอ่อน รสขมร้อน ขับผายลม เป็นยาบำรุงธาตุ
ผลแก่หรือฝักแก่ รสขมร้อน แก้ร้อนในอยากดื่มน้ำ
เมล็ดแก่ รสขม เป็นยาอมแก้ไข ขับเมหะ ใช้เป็นส่วนประกอบอย่างหึ่งในน้ำจับเลี้ยงของชาวจีนแก้ร้อนใน
การใช้แล้วก็จำนวนที่ใช้- ขับเลือด ขับน้ำเหลืองเสีย โดยใช้เปลือกต้นสด 1 กำมือ หรือหนักโดยประมาณ 20 กรัม สับเป็นชิ้นต้มในน้ำที่สะอาด 1 ลิตร ต้มให้เหลือ 3 ใน 4 ส่วน กรองเอาน้ำดื่ม ตอนเช้า-เย็น 2. แก้ปวดฝี โดยใช้เปลือกสด ประมาณ 1 ฝ่ามือฝนกับสุราโรงทาบริเวณที่บ่อยๆ
- แก้อาการร้อนใน แก้ไอ และก็ขับเสลด เมล็กเป็นองค์ประกอบอย่างหนึ่งใน “น้ำจับเลี้ยง” ของคนจีน โดยใช้เมล็ดทีละ 0.5-1 กำมือ (หนักราวๆ 1.5-3 กรัม) ใส่น้ำราวๆ 300 มล. ต้มไฟอ่อนพอเดือดนานประมาณ 1 ชั่วโมง ดื่มวันละ 3 ครั้ง
Tags : สมุนไพร
ผู้เขียน
หัวข้อ: สมุนไพร เพกา มะลิ้นไม้ มีประโยชน์ เเละ สรรพคุณที่จะช่วยรักษาคุณยามคุณเจ็บป่วย (อ่าน 473 ครั้ง)