ตะไคร้ตะไคร้ (Lemon Grass) จัดเป็นผักสมุนไพรประเภทหนึ่งที่นิยมเอามาทำอาหารสำหรับดับกลิ่นคาว และก็ช่วยเพิ่มรสชาตของอาหาร ในหลากหลายรายการอาหาร โดยยิ่งไปกว่านั้นอาหารพวกที่ทำมาจากการต้มยำ และก็แกงต่างๆรวมทั้งการนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆเช่น น้ำตะไคร้ ผงตะไคร้ เป็นต้น
ตะไคร้ เป็นไม้ล้มลุกสกุลเดียวกันกับหญ้า มีอายุมากกว่า 1 ปี ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อม มีบ้านเกิดในประเทศแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นต้นว่า เมียนมาร์ ไทย ลาว มาเลเชีย อินโดนีเชีย เป็นต้น
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cymbopogon citratus (DC.)ตระกูล : Graminaeชื่อสามัญ : Lapine, Lemon grass, Sweet rush, Ginger grassชื่อท้องถิ่น:
– ตะไคร้
–
ตะไคร้แกง
– ตะไคร้มะขูด
– ติดอยู่หอม
– ไคร
– จะไคร
– เชิดเกรย
– หัวสิงไค
– เหลอะเกรย
– ห่อวอตะโป
– เฮียงเม้า
ตะไคร้1
ลักษณะทั่วไป
ลำต้น
ลำต้นตะไคร้มีเหง้าใต้ดิน ลำต้นมีลักษณะตั้งชัน ทรงกระบอก มีความสูงได้ถึง 1 เมตร (รวมทั้งใบ)ส่วนของลำต้นที่เรามองเห็นจะเป็นส่วนของกาบใบที่ออกเรียงช้อนกันแน่น โคนต้นมีลักษณะกาบใบหุ้มครึ้ม ผิวเรียบ และมีขนอ่อนปกคลุม ส่วนโคนมีรูปร่างอ้วน มีสีม่วงอ่อนเล็กน้อย แล้วก็ค่อยๆเรียวเล็กลงแปลงเป็นส่วนของใบ ศูนย์กลางเป็นปล้องแข็ง ส่วนนี้สูงราว 20-30 ซม. ขึ้นกับความอุดมสมบูรณ์ของดิน รวมทั้งประเภท และเป็นส่วนที่นำมาใช้สำหรับทำอาหาร
ตะไคร้ ใบใบ
ตะไคร้ประกอบด้วย 3 ส่วนเป็นก้านใบ (ส่วนลำต้นที่กล่าวข้างต้น) หูใบ (ส่วนต่อ
ระหว่างกาบใบ และก็ใบ) แล้วก็ใบ
ใบตะไคร้ เป็นใบโดดเดี่ยว มีสีเขียว มีลักษณะเรียวยาว ปลายใบโค้งลู่ลงดิน โคนใบเชื่อมต่อกับหูใบ ใบมีรูปขอบขนาน ผิวใบสากมือ และก็มีขนปกคลุม ปลายใบแหลม ขอบของใบเรียบ แต่คม กลางใบมีเส้นกึ่งกลางเรือใบแข็ง สีขาวอมเทา มองเห็นต่างกับแผ่นใบแจ่มกระจ่าง ใบกว้างราวๆ 2 เซนติเมตร ยาว 60-80 เซนติเมตร
ดอกตะไคร้เป็นพืชที่ออกดอกยาก จึงไม่ค่อยประสบพบเห็น ดอกตะไคร้ดอกจะมีดอกเป็นช่อกระจาย มีก้านช่อดอกยาว และมีก้านช่อดอกย่อยเรียงเป็นคู่ๆในแต่ละคู่จะมีใบเสริมแต่งรองรับ มีกลิ่นหอมยวนใจ ดอกมีขนาดใหญ่เหมือนดอกอ้อ
ดอกตะไคร้คุณประโยชน์ตะไคร้– ใช้เป็นเครื่องเทศเตรียมอาหารสำหรับกำจัดกลิ่นคาว ช่วยให้อาหารมีกลิ่นหอมสดชื่น และปรับปรุงรสให้น่ากินเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ
– ใช้เป็นส่วนประกอบของยาทากันยุง สเปรย์กันยุง และยาจุดกันยุง
- น้ำมันตะไคร้
– ใช้เป็นส่วนประกอบของน้ำหอม
– ใช้เป็นส่วนผสมสำหรับทำสบู่ ยาสระผม
– ใช้เป็นส่วนผสมของเครื่องแต่งตัว
– ใช้ทานวด แก้ปวดเมื่อย
– ใช้ทาลำตัว แขน ขา เพื่อปกป้อง แล้วก็ไล่ยุง
– ใช้เป็นส่วนประกอบของสารปกป้อง และก็กำจัดแมลง
ค่าทางโภชนาการของตะไคร้ ( 100 กรัม)
- พลังงาน 143 กิโลแคลอรี่
- โปรตีน 1.2 กรัม
- ไขมัน 2.1 กรัม
- คาร์โบไฮเดรต 29.7 กรัม
- เส้นใย 4.2 กรัม
- แคลเซียม 35 มก.
- ธาตุฟอสฟอรัส 30 มก.
- เหล็ก 2.6 มก.
- วิตามินเอ 43 ไมโครกรัม
- ไทอามีน 0.05 มก.
- ไรโบฟลาวิน 0.02 มิลลิกรัม
- ไนอาสิน 2.2 มก.
- วิตามินซี 1 มิลลิกรัม
- ขี้เถ้า 1.4 กรัม
ที่มา: กองโภชนาการ (2544)(1)
สารสำคัญที่พบส่วนของลำต้น แล้วก็ใบมีน้ำมันหอมระเหย (Volatile oil) ที่ประกอบด้วยสารหลายประเภท ตัวอย่างเช่น
– สิทราล (Citral) พบได้ทั่วไปที่สุด 75-90%
– ทรานซ์ ไอโซสิทราล (Trans-isocitral)
– ไลโมเนน (Limonene)
– ยูจีนอล (Eugenol)
– ลิที่นาลูล (Linalool)
– พบรานิออล (Geraniol)
– คาริโอฟิกลุ่มคำน ออกไซด์ (Caryophyllene oxide)
– พบรานิล อะสิเตท (Geranyl acetate)
– 6-เมทิล 5-เฮพเทน-2-วัน (6-Methyl 5-hepten-2-one)
– 4-โนท้องนาโนน (4-Nonanone)
– เมทิลเฮพหนโนน (Methyl heptennone)
– สิโทรเนลลอล (Citronellol)
– ไมร์ซีน (Myrcene)
– การบูร (Camphor)
เก็บรวบรวมจาก กาญจนา ขยัน (2552)(2), หัวใจชาติชั้นวรรณะ ตระการชัยสกุล (2551) อ้างถึงในเอกสารหลายฉบับ(4)
คุณประโยชน์ตะไคร้– ช่วยทุเลา รวมทั้งรักษาอาการไข้หวัด
– แ้ก้ไอ รวมทั้งช่วยขับเสมหะ
– บรรเทาลักษณะโรคโรคหืดหอบ
– รักษาอาการปวดท้อง
– ช่วยขับฉี่ แก้ปัสสาวะยาก
– ช่วยขับเหงื่อ
– ช่วยสำหรับเพื่อการขับลม
– แก้อหิวาตกโรค
– บำรุงธาตุ เจริญอาหาร
– ช่วยลดความดัน โลหิตสูง
– ลดจำนวนคอเลสเตอรอลในเส้นโลหิต
– แก้ประจำเดือนมาผิดปกติ
– ใช้เป็นยาแก้ไขเจ็บท้อง รวมทั้งท้องเดิน
– ช่วยขับเยี่ยว
– บรรเทาอาการไอ และขับเสลด
– ออกฤทธิ์ต้านทานเชื้อรา
– ช่วยกำจัดเซลลูไลท์
– ช่วยในการถ่าย
– บรรเทาอาการท้องร่วง
– ลดอาการจุกเสียด แน่นท้อง จากฤทธิ์ลดการบีบตัวของไส้
– ช่วยขับน้ำดี
– ช่วยขับลม
– ระังับอาการปวด
– ต้านทานอาการอักเสบ รวมทั้งลดการติดเชื้อ
– กระตุ้นระบบไหลเวียนเลือด
– ลดอาการไม่มีชีวิตชีวา
– ต้านอนุมูลอิสระ
เก็บจาก กาญจนา ขยัน (2552)(2), ใจชนชั้น ตระการชัยสกุล (2551)(4)
ฤทธิ์ทางยาของสารสกัดจากตะไคร้น้ำมันหอมระเหยของตะไคร้ออกฤทธิ์ลดอาการแน่นจุกเสียดด้วยการลดการบีบตัวของลำไส้ โดยมีสารสำคัญที่ออกฤทธิ์ ตัวอย่างเช่น Cineole และ Linalool
- ฤทธิ์ฆ่าเชื้อโรคแบคทีเรียปัจจัยลักษณะของอาการท้องเดิน
สารเคมีในน้ำมันหอมระเหยของตะไคร้สามารถออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อโรคแบคทีเรียที่สำคัญของอาการท้องเสียหมายถึงE. coli โดยมีสารออกฤทธิ์ เช่น Citral, Citronellol, Geraneol รวมทั้ง Cineole
น้ำมันหอมระเหยของตะไคร้สามารถออกฤทธิ์กระตุ้นการขับน้ำดีของตับอ่อน โดยมีสารสำคัญที่ออกฤทธิ์ ยกตัวอย่างเช่น Borneol, Fenchone รวมทั้ง Cineole
สาร Menthol, Camphor แล้วก็ Linalool สามารถออกฤทธิ์กระตุ้นการขับลมภายในร่างกายได้
พิษของน้ำมันตะไคร้ปริมาณน้ำมัน
ตะไคร้ที่ทำให้หนูขาวตายที่ครึ่งเดียวของจำนวนหนูขาวทั้งหมด ด้วยการให้ทางปาก ที่ความเข้มข้น 5,000 มก./กิโล และการให้น้ำมันหอมระเหยทางกระเพาอาหารแก่กระต่ายที่ทำให้กระต่ายตายที่กึ่งหนึ่ง พบว่า มีจำนวนความเข้มข้นเดียวกันกับการให้แก่หนูขาว
พิษกะทันหันของน้ำมันหอมระเหยจากตะไคร้ที่ความเข้มข้น 1,500 ppm ในระยะเวลา 60 วัน กลับต้องมาพบว่า หนูขาวที่ได้รับน้ำมันหอมระเหยของตะไคร้มีการเติบโตเร็วกว่ากรุ๊ปที่ไม้ได้รับ แล้วก็ค่าทางเคมีของเลือดไม่มีการเปลี่ยนแปลงแต่อย่างใด
Tags : สมุนไพรตะไคร้
