สมุนไพรขานางขานาง Homalium tomentosum (Vent.) Benth.บางถิ่นเรียกว่า ขานาง (ภาคกึ่งกลาง เชียงใหม่ เมืองจันท์) ขางนาง ขานาง (ภาคกลาง) ค่านาง วัวด (ระยอง) ช้างเผือกหลวง (จังหวัดเชียงใหม่) แซพลู้ (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี) ปะหง่าง (จังหวัดราชบุรี) เปลือย (จังหวัดกาญจนบุรี) ยุ่ยขานาง เปื๋อยนาง (จังหวัดอุตรดิตถ์) เปื๋อยค่างไห้ (จังหวัดลำปาง) ลิงง้อ (จังหวัดโคราช) แลนไฮ้ (ลาว-แม่ใส่)
ต้นไม้ ขนาดกึ่งกลางถึงขั้นใหญ่ ผลัดใบ 15-30 ม. ลำต้นกลมตรง เปลือกลางเรียบ สีขาวหรือสีเทาอ่อน ที่โคนต้นมีพูพอน ใบ ผู้เดียว ออกเวียนสลับกับตอนท้ายๆกิ่ง รูปไข่กลับ ถึงรูปไข่กลับปนขอบขนาน กว้าง 4-7 เซนติเมตร ยาว 10-15 เซนติเมตร ปลายใบกลมมน หรือ เป็นติ่งแหลม โคนสอบแคบ โคนสุดมน ขอบของใบจะมนตื้นและห่างๆด้านล่างมีขนสากหนาแน่น เส้นใบมีประมาณ 12 คู่ แทบขนานกัน ก้านใบอ้วนสั้น ยาว 1-3 เซนติเมตร ดอก เล็ก สีเขียว ออกเป็นช่อยาวตามง่ามใบ
สมุนไพร ช่อดอกยาว 10-35 เซนติเมตร ห้อยลง ไม่มีก้านดอก ติดเป็นกลุ่มๆเวียนกันบนแกนดอกกระจุกละ 2-3 ดอก เป็นดอกบริบูรณ์เพศ กลีบเลี้ยงเชื่อมกันเป็นรูปกรวย มีขน ปลายแยกเป็น 5-6 แฉก กลีบดอกติดอยู่ในท่อกลีบเลี้ยง กลีบดอกไม้แต่ละกลีบจะมีเกสรเพศผู้ติดอยู่ ก้านเกสรยาวโดยประมาณ 2 มม. รังไข่มี 1 ช่อง ผนังรังไข่ชิดกับผนังข้างในของท่อกลีบเลี้ยง ก้านเกสรเพศเมียมี 2-3 อัน แยกจากกัน หรือ ติดกันเพียงนิดหน่อยที่โคนก้าน ผล เล็ก ยาวราว 3 มิลลิเมตร เป็นชนิดผลแห้งแก่ไม่แตก ข้างในมีเพียงแค่ 1 เม็ด
นิเวศน์วิทยา: ขึ้นตามป่าเบญจพรรณทั่วไป ความสูง 50-300 มัธยม
คุณประโยชน์ : ราก น้ำต้มรากเป็นยาฝาดสมาน
Tags : สมุนไพร