ข้าวโพดข้าวโพด Zea mays L.บางถิ่นเรียกว่า ข้าวโพด (ภาคกึ่งกลาง) ข้าวแข่ (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน) ข้าวสาลี ข้าวสาลี (ภาคเหนือ) บือเคส่ะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) โพด (ภาคใต้) ไม้ล้มลุก ชนิดต้นหญ้า อายุปีเดียว สูง 0.6-3 ม. ที่โคนมักมีรากค้ำจนถึง ใบ รูปแถบกว้าง 3-12 ซม. ยาว 35-100 เซนติเมตร ปลายใบแหลม โคนใบกลม ขอบของใบมันสาก และก็เป็นคลื่น กาบใบหยาบคาย มีขนนุ่ม ขอบเรียบหรือมีขนยาว ลิ้นใบยาว 4-6 มม. ดอก ออกเป็นช่อแยกเพศ ช่อดอกเพศผู้ อยู่ที่ปลายมีช่อดอกออกทุกด้านของศูนย์กลาง ช่อดอกที่ปลายยาว 20-40 เซนติเมตร ช่อดอกตามข้างๆ ยาว 12-30 เซนติเมตร แกนกลางเป็นสัน มีขนเล็กน้อย ช่อดอกย่อยยาว 8-13 มิลลิเมตร รูปขอบขนาน ปลายแหลม มักมีทาสีม่วง กาบช่อดอกอันด้านล่างบาง มีขน ขอบของใบมีขนยาว มีเส้นตามแนวยาว 7-13 เส้น กาบบนคล้ายกัน มี เส้น 6-8 เส้น กาบดอกที่ 1 สั้นกว่าเล็กน้อย มี 3 เส้น กาบบนยาวเสมอกัน มี 2 เส้น อับเรณูยาว 4.5-5.5 มิลลิเมตร สีม่วงหรือเหลือง กาบดอกที่ 2 สั้นกว่ากาบดอกที่ 1 มี 1 เส้น กาบบนใหญ่มากยิ่งกว่า ไม่มีสัน เกสรเพศผู้คล้ายดอกที่ 1 ช่อดอกเพศภรรยา ออกตามง่ามใบ โดยมีศูนย์กลางแข็ง มักออกเดี่ยวๆครั้งคราวก็ไม่พบช่อดอกเพศภรรยาในต้นที่อ่อนแอ แต่ละช่อดอกจะมีกาบ 8-13 กาบหุ้มอยู่ ช่อดอกย่อยมี 8-30 แถว
สมุนไพร กาบช่อดอกย่อยอันข้างล่างยาว 3.5-6 มิลลิเมตร รูปไข่กลับ โคนสอบแคบ ปลายตัด มีขนที่ขอบ อันบนรูปรียาว 3-5.5 มิลลิเมตร กาบดอกที่ 1 ใส ไม่มีเส้น กาบบนปลายเว้าเป็นแอ่ง โคนสอบแคบ ไม่มีเส้น กาบดอกที่ 2 ใส ไม่มีเส้น กาบบนโค้งนูนหุ้มรังไข่ ก้านเกสรเพศเมียที่เรียกว่าฝอยข้าวโพด ยาว 20-30 ซม. สีม่วง เขียว หรือขาว ปลายม่วง แตกเป็นสองแฉกสั้นๆผล หวานใจเรียกว่าเมล็ดข้าวโพด ติดบนแกน (ซังข้าวโพด) มีใบเป็นกาบห่อ ผล รูปไข่กลับหรือรูปไข่ ปลายแหลม มน หรือตัด โคนแหลม หรือมน มักแบน สีเหลืองอ่อน เหลืองทองคำ แดงอมส้ม หรือสีม่วง
นิเวศน์วิทยา: มีบ้านเกิดในอเมริกาเขตร้อน นิยมปลูกเป็นพืชไร่ทั่วๆไป
สรรพคุณ : ผล ใช้ทำแป้งข้าวโพดเมื่อแฉะจะเป็นของกินที่ดีสำหรับคนฟื้นไข้ เพราะเป็นแป้งที่ย่อยง่าย ฝอยข้าวโพดเป็นยาขับเยี่ยว แล้วก็ทำให้เยื่อบุข้างในชุ่มชื้น เหมาะกับผู้ที่เป็นโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบเรื้อรัง ใช้แก้ขัดค่อยในคนที่เป็นโรคหนองใน น้ำมันใช้ทำกับข้าว เป็นตัวทำละลายของ ergosterol