สมุนไพรหญ้าตีนกาหญ้าตีนกา Eleusine indica (L.) Gaertn.บางถิ่นเรียกว่า หญ้าตีนกา ต้นหญ้าปากควาย (กลาง) ต้นหญ้าตีนกับแก้ (เลย) ต้นหญ้าตีนนก (กรุงเทพฯ) หญ้าปากคอก (จังหวัดสระบุรี) ต้นหญ้าผากควาย (ภาคเหนือ)
ไม้ล้มลุก ประเภทต้นหญ้า อายุปีเดียว แตกกิ่งก้านมากที่โคนต้น ลำต้นสูง 25-60 เซนติเมตร แบน สีเขียวอ่อนมันเป็นเงา เหนียว บางทีอาจจะแผ่ติดพื้นดินหรือตั้งชันก็ได้ กาบโอบห่อลำต้น ลักษณะแบนเหมือนกันกับลำต้น มีลายตามยาว ตามขอบและก็ที่คอต่อมีขนยาวห่างๆที่คอต่อมีลิ้นสั้นๆบางๆยาว 0.2-0.5 มม. ปลายตัดเรียบ หรือเป็นครุย ใบ รูปยาวแคบ กว้าง 4-10 มิลลิเมตร ยาว 15-25 เซนติเมตร ปลายแหลม โคนใบมน ตามขอบของใบใกล้ปลายใบมีขนสาก ด้านบนมีขนยาวประปราย มีแถบสีเหลืองใสจากโคนใบ ยาว 2-3 มิลลิเมตร ดอก ออกเป็นช่อ 2-6 ช่อ รวมกันเป็นช่อใหญ่แบบซี่ร่ม แต่ว่ามีอยู่ช่อหนึ่งชอบออกจากลำต้นและก็อยู่ต่ำลงมากยิ่งกว่าช่ออื่นๆแต่ละช่อกว้าง 4-8 มิลลิเมตร ยาว 4-7 เซนติเมตร
สมุนไพร แต่ละช่อมีหลายช่อดอกย่อย (spikelets) ยาว 5-7 มิลลิเมตร ออกมาจากแกนกลางด้านเดียว แต่ละช่อดอกย่อยมี 3-8 ดอก (florets) หมดจด กาบของช่อดอกย่อยใบด้านล่าง (lower glume) กว้าง โค้งเป็นรูปเรือ ขอบบางใสหรือมีสีม่วง ยาว 2-3 มิลลิเมตร มีเส้นตามแนวยาว 2-4 เส้น ใบบน ยาว 3-4 มิลลิเมตร มี 6-9 เส้น ส่วนดอกย่อยมีกาบด้านล่าง (lemma) ยาว 3-3.5 มิลลิเมตร ปลายแหลมโค้งเป็นรูปเรือเห็นได้ชัด มีเส้นใกล้ขอบข้างละ 1-2 เส้น แม้กระนั้นมองเห็นไม่ชัด ที่สันมีขนสากและก็มีเส้น 3-4 เส้น มองเห็นแน่ชัด กาบบน (palea) ยาว 2.5-3 มิลลิเมตร ปลายแหลม มีเส้นตามแนวยาวมองเห็นแจ้งชัด 2 เส้น อับเรณูรูปไข่แกมรูปขอบขนานกว้าง สีเหลือง ยาว 0.5-0.75 มิลลิเมตร ปลายเกสรเพศเมียสีม่วง เห็นไม่ชัด ผล มีเปลือกซึ่งโปร่งแสงห่ออยู่อย่างหลวมๆสีออกสีแดงเข้มคละเคล้าน้ำตาล ตามขอบมีริ้วออกเป็นรัศมีโดยรอบ ยาวราวๆ 1-2 มิลลิเมตร
นิเวศน์วิทยา : ขึ้นได้ทั่วๆไปในที่ราบต่ำ แล้วก็ที่สูงจากระดับน้ำทะเลถึง 1,000 ม. ขึ้นไป
สรรพคุณ : ราก แล้วก็ ต้น น้ำสุกรากหรือทั้งต้น (รากได้ผลดีกว่า) รับประทานเป็นยาขับเหงื่อ ลดไข้ ขับฉี่ แก้บิด รวมทั้งเป็นยาบำรุงตับ ใบ น้ำคั้นใบสดกินเป็นยาขับน้ำคาวปลาหลังคลอดบุตร
Tags : สมุนไพร
ผู้เขียน
หัวข้อ: สมุนไพรหญ้าตีนกา ยังมีสรรพคุณที่ช่วยบำรุงตับได้ด้วย (อ่าน 522 ครั้ง)