ปลาพะยูนปลาพะยูนเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม อาศัยอยู่ในน้ำไม่ใช่ปลาจริงๆแม้กระนั้นเพราะอยู่ในน้ำและก็มีรูปร่างคล้ายปลาคนไทยก็เลยเรียกรวมเป็น”ปลา”
มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Dugong dugon(MuBer)จัดอยู่ในสกุล Dugongidaeชื่อสามัญว่า dugong seaบางถิ่นเรียกว่า พะยูน วัวทะเลหรือหมูสมุทรก็เรียก มีลำตัวเพรียว ขนาดตัววัดจากหัวถึงโคนหาง ยาว ๒.๒๐ -๓.๕๐ เมตรหางยาว ๗๕.๘๕ ซม.ตัวโตสุดกำลังหนัก ๒๘๐ ถึง ๓๘๐ กิโลกรัมรูปกระสวยหางแยกเป็น๒แฉกขนานกับพื้นในแนวยาวไม่มีครีบภายหลังอยู่ตอนล่างของส่วนแม่ริมฝีปากบนเป็นก้อนเนื้อครึ้มลักษณะเป็นเหลี่ยมคล้ายจมูกหมูเมื่ออายุน้อยลำตัวมีสีออกขาวแต่ว่ากลายเป็นสีเทาอมน้ำตาลเมื่อโตเต็มวัย เป็นประจำถูกใจอยู่รวมกันเป็นฝูงหลายๆฝูงหากินรวมกันเป็นฝูงใหญ่รับประทานพืชประเภทหญ้าทะเลตามพื้นทะเลชายฝั่งเป็นของกินโตเต็มกำลังพร้อมสืบพันธุ์ได้เมื่ออายุ ๑๒-๑๓ปีมีท้องนาน๑ปีคลอด ทีละ ๑ ตัว เคยพบได้มากตามชายฝั่งทะเลของประเทศไทยแต่ตอนนี้เป็นสัตว์หายากแล้วก็ใกล้สิ้นซากยังพบในอ่าวไทยที่จังหวัดระยองชลบุรีจังหวัดตราดประจวบคีรีขันธ์ และก็ชายฝั่งทะเลอันดามันแถบจังหวัดภูเก็ต จังหวัดพังงากระบี่โดยเฉพาะเจอซุกซุมที่สุดรอบๆอุทยานแห่งชาติชายหาดเจ้าไหม-เกาะลิบตางจังหวัดตรังในต่างแดนพบได้ตั้งแต่รอบๆชายฝั่งทะเลด้านตะวันออกของทวีปแอฟริกาสมุทรแดงตลอดแนวชายฝั่งของมหาสมุทรประเทศอินเดียไปจนกระทั่ง ถึงประเทศฟิลิปปินส์เกาะไต้หวันถึงภาคเหนือของทวีปออสเตรเลีย
คุณประโยชน์ทางยาแพทย์แผนไทยใช้เขี้ยวปลาพะยูนเป็นเครื่องยาอย่างหนึ่งแต่ว่าเพื่อสงวนสัตว์จำพวกนี้ซึ่งหายากมากมายแล้วจึงไม่ควรใช้ยานี้อีกต่อไป เขี้ยวปลาพะยูนเป็นเครื่องยาอย่างหนึ่ง ที่ใช้ในพิกัดยาไทยที่เรียกว่า”นวขี้ยว” หรือ”เนาวเขี้ยว” อย่างเช่นเขี้ยวหมูเขี้ยวหมีเขี้ยวเสือ เขี้ยว
ตะไข้เขี้ยวเลียงผา และงา (ดูคู่มือการปรุงยาแผนไทยเล่ม ๑น้ำกระสายยา)
