สมุนไพรพญายอชื่อสมุนไพร พญายอชื่อวิทยาศาสตร์ Clinacanthus nutans (Burm.f.) Lindauชื่อวงศ์ ACANTHACEAEชื่อพ้อง Clinacanthus burmanni Neesชื่ออังกฤษ ไม่มีชื่อเขตแดนผักมันไก่ ผักลิ้นเขียด พญาข้อคำ พญาปล้องดำ พญายอ โพะโซ่จาง เสมหะพังพอนตัวเมีย
ลักษณะทางวิชาพฤกษศาสตร์ ไม้พุ่มรอเลื้อย ลำต้นและก็กิ่งก้านเกลี้ยงเป็นเงา สูงได้ถึง 3 เมตร ใบลำพังออกเรียงตรงกันข้าม รูปขอบขนานหรือขอบขนานแกมใบหอก กว้าง 2-3 เซนติเมตร ยาว 7-9 เซ็นต์ โคนใบมน ปลายใบแหลม ก้านใบยาว 0.5 เซนติเมตร ดอกเป็นช่อ ออกเป็นกลุ่มที่ปลายยอด กลีบดอกไม้สีส้มแดงเชื่อมชิดกันเป็นหลอดยาว ปลายแยกเป็น 2 ปาก ยาว 3-4 ซม. ไม่ติดฝัก
ส่วนที่ใช้เป็นยาแล้วก็คุณประโยชน์-ส่วนใบ รักษาอาการเพราะว่าแมลงกัดต่อยและก็โรคเริม
สารสำคัญที่ออกฤทธิ์สารฟลาโวนอยด์ มีฤทธิ์ลดการอักเสบ สารกลุ่ม monoglycosyl diglycerides ดังเช่น 1,2-O-dilinolenoyl-3-O-b-d-glucopyranosyl-sn-glycerol และก็สารกลุ่ม glycoglycerolipids จากใบ มีฤทธิ์ยั้งเชื้อไวรัสเริม
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ฤทธิ์ลดการอักเสบ เมื่อป้อนสารสกัดจากใบด้วยเอ็นบิวทานอลให้หนูแรท หรือฉีดสารสกัดด้วยน้ำจากใบเข้าท้องของหนูแรท จะลดการอักเสบของข้อเท้าหนูแรทที่ทำให้บวมด้วยสารคาราจีแนน (carrageenan) ได้ ตำรับยาที่มีพญายอปริมาณร้อยละ 5 ใน cold cream และสารสกัดด้วยเอทานอลจากใบ เมื่อนำมาทาเฉพาะที่ให้หนูแรท จะสามารถลดการอักเสบเรื้อรังได้ แม้กระนั้นเมื่อใช้สารสกัดด้วยนเอ็นบิวทานอลทาที่ผิวหนังจะไม่เป็นผล
ฤทธิ์ลดอาการปวด เมื่อให้หนูเม้าส์รับประทานสารสกัดด้วยเอ็นบิวทานอลจากใบ จะลดความเจ็บของหนูที่ถูกรั้งนำให้ปวดด้วยกรดอะซีติเตียนค ขึ้นรถสกัดความแรง 90 มก./กิโล จะมีฤทธิ์ใกล้เคียงกับเฟนนิวบิวทาโซนขนาด 100 มิลลิกรัม/กิโลกรัม (5) ส่วนสารสกัดด้วยคลอโรฟอร์ม (2) สารสกัดด้วยน้ำ รวมทั้งสารสกัดด้วยเอทานอล 50% จากใบ (3) ไม่มีผลลดความเจ็บปวด
ฤทธิ์ต้านเชื้อไวรัสไวรัสเริม พญายอสารสกัดด้วยเฮกเซน บิวทานอล และเอทิลอะซิเตทจากใบ มีฤทธิ์ต้านทานไวรัสเชื้อเริม HSV-1 และเมื่อนำไปทำเป็นตำรับเจลโดยใช้สารสกัดด้วยแอลกอฮอล์ที่ความเข้มข้นปริมาณร้อยละ 4 แล้วก็ใช้ carbopol 940 เป็นสารก่อเจล พบว่า มีฤทธิ์ต้านไวรัสก้าวหน้าและไม่เป็นพิษต่อเซลล์ เวลาที่เมื่อใช้สารก่อเจล poloxamer 407 จะมีพิษต่อเซลล์
จากรายงานการดูแลรักษาผู้เจ็บป่วยโรคเริมที่อวัยวะสืบพันธุ์ชนิดเป็นซ้ำด้วยยาจากสารสกัดพญายอ เปรียบเทียบกับยา acyclovir แล้วก็ยาหลอก โดยให้คนเจ็บทายาวันละ 4 ครั้ง เป็นเวลา 6 วัน พบว่าไม่ได้มีความแตกต่างในระยะเวลาการตกสะเก็ดของแผลคนป่วยที่ใช้ยาจากสารสกัดใบ
พญายอและยา acyclovir โดยแผลจะเป็นสะเก็ดข้างใน 3 วัน และหายสนิทด้านใน 7 วัน ซึ่งผิดแผกกับยาหลอกอย่างเป็นจริงเป็นจัง ยาที่สกัดจากใบพญายอไม่นำมาซึ่งการก่อให้เกิดการอักเสบ ระคาย ในตอนที่ acyclovir ทำให้แสบ นอกเหนือจากนั้นมีการใช้ยาที่ทำมาจาก
พญายอ ในคนป่วยโรคเริม งูสวัด รวมทั้งแผลอักเสบในปาก พบว่าสามารถรักษาแผลรวมทั้งลดการอักเสบก้าวหน้า
เชื้อไวรัส Varicella zoster สารสกัดจากใบ
พญายอออกฤทธิ์ทำลายไวรัส Varicella zoster ที่เป็นต้นเหตุโรคงูสวัดแล้วก็อีสุกอีใสได้โดยตรงก่อนที่จะเชื้อไวรัสจะเข้าสู่เซลล์
จากรายงานการรักษาคนไข้โรคงูสวัดด้วยยาจากสารสกัดใบพญายอเปรียบเทียบกับยาหลอก โดยให้ป้ายยาวันละ 5 ครั้ง ตรงเวลา 7-14 วัน จนกระทั่งแผลจะหาย พบว่าผู้เจ็บป่วยสุดที่รักษาด้วยสารสกัดจากใบพญายอ แล้วมีแผลตกสะเก็ดภายใน 3 วัน รวมทั้งหายข้างใน 7-10 วัน จะมีไม่น้อยเลยทีเดียวกว่ากลุ่มหวานใจษาด้วยยาหลอกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ระดับความเจ็บลดลงเร็วกว่ากรุ๊ปยาหลอก และไม่พบผลกระทบใดๆ
อาการข้างๆความเป็นพิษทั่วๆไปและก็ต่อระบบสืบพันธุ์การทดลองความเป็นพิษเมื่อป้อนสารสกัดด้วยเอ็นบิวทานอลจากใบให้หนูเม้าส์ พบว่ามีพิษน้อย แต่ว่าเป็นพิษปานกลางเมื่อฉีดเข้าท้อง ส่วนสารสกัดด้วยเอทานอลขนาด 1.3 กรัม/กก. (หรือเท่ากันใบแห้ง 5.44 กรัม/กิโลกรัม) เมื่อป้อนเข้าทางปากหรือฉีดเข้าท้องหนูเม้าส์ ไม่นำไปสู่อาการพิษใดๆ
การเล่าเรียนพิษพญายอครึ่งเรื้อรัง พบว่าเมื่อป้อนหนูแรทด้วยสารสกัดเอ็นบิวทานอลจากใบขนาด 270 มก./กิโลกรัม แล้วก็ 540 มิลลิกรัม/กิโล ทุกวี่วัน นาน 6 อาทิตย์ พบว่าไม่มีผลต่อการเติบโต แต่น้ำหนักต่อมธัยมัเศร้าใจลง ในช่วงเวลาที่น้ำหนักตับมากขึ้น ไม่เจอความไม่ดีเหมือนปกติต่ออวัยวะอื่น และไม่พบอาการไม่พึงประสงค์อะไรก็แล้วแต่ หนูแรทที่รับประทานสารสกัดด้วยเอทานอลขนาด 1 กรัม/กก. ทุกวันนาน 90 วัน พบว่าการกินอาหารของกรุ๊ปที่ได้รับสารสกัดแล้วก็กรุ๊ปควบคุมไม่ได้แตกต่างกัน แต่น้ำหนักของหนูเพศผู้ที่ได้สารสกัดขนาด 1.0 กรัม/กิโลกรัม ต่ำยิ่งกว่า
พญายอกรุ๊ปควบคุม เกร็ดเลือดของหนูแรททั้งสองเพศสูงขึ้นมากยิ่งกว่า รวมทั้งครีอาตินินต่ำลงยิ่งกว่ากรุ๊ปควบคุม แต่ว่าไม่พบความไม่ดีเหมือนปกติด้านจุลพยาธิวิทยาของอวัยวะภายใน รวมทั้งพยาธิภาวะด้านนอก
http://www.disthai.com/Tags : สมุนไพร เสลดพังพอน (พญายอ)
ผู้เขียน
หัวข้อ: พญายอเป็นสมุนไพรที่มีสรรพคุณ-ประโยชน์ที่น่าทึ่ง (อ่าน 630 ครั้ง)