บุก สมุนไพรไทย เพื่อหลีกไกล เรื่องอ้วนๆบุก มาแล้ว ! บุกมาแล้ว ! รีบหนีเร็ว เอ๊ะยังไงนี่ เรากำลังดูหนังสงครามอยู่เหรอ ไม่ขอรับ บุกในที่นี้มิได้ถึงข้าศึกบุก แต่เป็นหัวบุก สมุนไพรไทยบ้านเรา ต่างหาก รวมทั้งที่ต้องหนี ไม่ใช่คนใดที่แหน่งใด แต่เป็นโรคฮอตได้รับความนิยมในปัจจุบันอย่างโรคอ้วน โรคเบาหวาน ต่างหากที่จำต้องหนีไป
บุก ส่วนที่เห็นคือ หัวบุก ทีแรกเรื่องของบุกในเมืองไทย มันก็มิได้แพร่หลายหรือเป็นที่ได้รับความนิยมเสมือนตอนนี้เนื่องจากว่าจริงๆทีแรกมันก็เป็นพืชพื้นเมืองอยู่ดี คนในเขตแดนก็นำบุกมาเตรียมอาหาร เสมือนเผือก ราวกับมันทั่วไปเพียงพอเริ่มมีคนมาวิจัย คุณประโยชน์ต่างๆของมัน เลยแปลงเป็นพืชสมุนไพรไทยที่ได้รับความนิยม มีการแปรรูปเป็นรูปแบบต่างๆตั้งแต่สารสกัด บุกผง วุ้นบุก รวมทั้งอื่นๆอีกมากมาย วันนี้เองก็น่าจะไม่ช้าเกินไปที่จะนำทุกท่านมารู้จะ พืชสมุนไพรไทย ที่เรียกว่าบุกกันแบบถึงกึ๋นมารู้จักบุกกัน
ชื่อไทย บุกชื่อสามัญ Konjac , devil’s tongue (ลิ้นซาตาน น่ากลัวครับผมชื่อนี้ คาดว่ามาจากลักษณะของดอกบุก ) , shade palm, umbrella arum
ชื่อวิทยาศาสตร์ Amorphophallus rivieri Durieu cv. Konjac
ชื่อวงศ์ ARACEAE
ชื่อตามท้องถิ่น : บุกคุงคก (ชลบุรี) เบีย เบือ (แม่ฮ่องสอน) มันซูรัน (ภาคดลาง) หัวบุก (ปัตตานี) บุกคางคก (ภาคกลาง, เหนือ) บุกหนาม บุกหลวง (แม่ฮ่องสอน) กระบุก (อิสาน)
เราพบบุกถึงที่เหมาะไหนบุกเป็นพืชป่าล้มลุกที่เจอทั่วไปทุกภาคของประเทศ โดยขึ้นกับตาม ชายป่า และครั้งคราวก็เจอตามพื้นที่ ทำไร่ทำนา อาทิเช่นที่ปทุมธานี และก็นนทบุรี ฯลฯ บุกขึ้นได้ในสภาพดินทุกประเภท แม้กระนั้นจะเจริญวัยได้ดีให้หัวขนาด ใหญ่ได้ในดินร่วนซุย น้ำไม่ขังรวมทั้งดินที่มีฮิวมัส หรืออินทรียวัตถุสูง
ลักษณะของต้นบุกลักษณะของต้น บุก ชี้ให้เห็นองค์ประกอบเป็นใบบุก แล้วก็หัวบุกลำต้นใต้ดิน บุกมีลำต้นใต้ดินหรือที่เราเรียกแบบง่ายๆก็คือ หัวบุก ลักษณะเดียวกันกับเรียกหัวเผือก หัวมัน ขนาดอยู่ที่ประมาณ 25 เซนติเมตร (บางพันธ์บางทีอาจเล็กมากยิ่งกว่านี้ )ทรงกลมแป้นลักษณะทรงเดียวกับลูกฟักทอง แต่บางสายพันธ์มีลักษณะพิเศษแตกต่างกันออกไป ซึ่งส่วนนี้เอง เป็นใช้ที่สะสมอาหารของบุก
ใบ
บุก ลักษณะเหมือนใบมะละกอ มีสีเขียวเข้ม บางชนิดมีก้านใย เป็นลวดลายบางชนิดมีหนามอ่อนๆ หรือบางโอกาสบุกบางชนิดก็มีใบมีจุดแบบไข่ปลาสีขาวด้านบน จะมีความคิดเห็นว่าใบบุกมีใบลักษณะที่หลากหลายมากมาย แต่ที่เด่นๆพิจารณาง่ายว่าเป็บุกคือ จะมีก้านตรงจากกึ่งกลางของหัว เมื่อโผล่จากดินแล้วแผ่กางออก 3 ทาง มีรูปทรงแผ่กว้างแบบร่ม แต่บาง จำพวกจะแปลกตรงที่กลับขึ้นด้านบนเสมือนหงายร่ม ด้วยเหตุดังกล่าวลักษณะของใบบุก มีหลายแบบขึ้นกับจำพวกของบุก
ดอกของบุกลักษณะดอกดอกคล้ายต้นหน้าวัว แต่ละประเภทมีขนาด สี และก็รูป ทรงแตกต่าง บางชนิดมีดอกใหญ่มาก โดยเฉพาะบุกคางคก ดอกบุกมีกลิ่น เหม็นเหมือนเนื้อสัตว์เน่า บุกจำพวกอื่นๆมีดอกเล็กก้านดอกจะโผล่ขึ้นตรง จากกลางหัวบุก เหมือนกันกับก้านใบ บุกมักจะมีดอกในช่วงปลายฤดูแล้ง แต่บุกสามารถมีดอกได้ในตอน เวลาต่างๆกัน ช่วงเวลาสำหรับการแก่เต็มที่ ของดอกที่จะติดผลก็ไม่เหมือนกัน
ผล
บุก (อย่างงงวยกับหัวบุกนะ ) ภายหลังจากดอก ผสมพันธุ์ก็จะเป็นผล ผลอ่อนของบุก มีสีขาวอมเหลือง พออายุ ได้ 1-2 เดือน จะส่งผลสีเขียวเข้ม มีจุดดำที่ปลายเหมือนผลกล้วย ผล ของบุกส่วนใหญ่จะมีลักษณะคล้ายๆกัน แต่เมล็ดข้างในไม่เหมือนกัน พบว่าส่วนมากมีเม็ดเป็นทรงอูมยาว บุกบางจำพวกก็มีเมล็ดในกลม ผลแก่ของบุกจะมีสีแดงหรือแดงส้ม
บุกกับการนำมาประกอบอาหารเป็นพืชของกินประจำถิ่นซึ่งชาวไทยนำเอาก้านใบมาแกงส้ม ลวกจิ้มน้ำพริก ท่อนหัวบุกมีการนำไปปรับปรุงแก้ไขดัดแปลงตามแต่ละภูมิภาค ดังเช่นทางภาคอีสาน มีการทำของหวานที่เรียกว่าของหวานบุก แกงบรรพชามันบุก แกงอีสาน (แกงลาว) ภาคทิศตะวันออกจะมีการฝาน หัวบุกเป็นแผ่น บางบาง แล้วเอามานึ่งกินกับข้าว ทางภาคเหนือโดยยิ่งไปกว่านั้นชาวเขา มักเอามา ปิ้งกิน ภาคกึ่งกลางมักนำหัวบุกที่ฝานเป็นชิ้นบางๆมาแช่น้ำปูน แช่น้ำก่อนล้างหลายๆครั้งแล้วหลังจากนั้นก็ให้นำไปทำเป็นขนมหวาน
*
บุกมีหลายชนิดหลายประเภท อาจขมรวมทั้งเป็นพิษ ทุกชนิดมีผลึกแคลเซียมออกซาเลต (calcium oxalate) ทั้งๆที่ก้านใบรวมทั้งหัว ซึ่งอาจจะก่อให้คัน ก่อนนำมาปรุงอาหารต้องต้มซะก่อน ไม่งั้นกินเข้าไปทำให้คันปากและลิ้นพอง
ของกินที่แปรรูปมาจากบุกตอนนี้มีการนำบุกมาแปรรูป ทั้งยังในลักษณะของเส้นบุก ซึ่งเป็นสินค้าดัดแปลงจากท่อนหัวบุก มีแบบเส้นใส สามารถเอามาปรุงเป็นของกินจานอร่อยได้ ผมว่าใครกันแน่เคยไปรับประทานเนื้อย่างคงจะเคยเจอบ้าง นอกจากเส้นบุกแล้วมีการเอามาผสมเครื่องดื่มต่างๆเอาแบบได้รับความนิยมๆสมัยเก่าหมายถึงเจเล่ ผสมผงบุก ถ้าจำไม่ผิดอันนี้เขามาทำเป็นรายแรก (ผู้ครอบครองบริษัทผ่านมาอ่านขอค่าใช้จ่ายสำหรับโฆษณาด้วยครับ)
สรรพคุณของบุกจากการเรียนรู้พบว่า แป้งบุกเป็นคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน พวกกลูโคแมนแนน (glucomannan) เป็นสารโมเลกุลใหญ่ (polysaccharides)ที่มีน้ำตาล 2 ชนิดเป็นดี-กลูโคส (D-glucose) รวมทั้ง (D-mannose) เป็นสารที่มีคุณประโยชน์ต่อร่างกายในรูปของใยอาหาร (dietary fiber) ซึ่งดูดน้ำได้มาก แต่ว่าร่างกายย่อยสลายได้ยาก ซึมซับได้ช้า จึงให้พลังงานและก็สารอาหารน้อย เหลือกากมากมาย ทำให้ระบบขับถ่ายดำเนินการดี คนที่อยากลดหุ่นนิยมทานอาหารจากแป้ง
บุก ยกตัวอย่างเช่น วุ้นเส้นบุก เส้นหมี่แป้งหัวบุก ด้วยเหตุว่ากินอิ่มได้ ระบายท้อง แม้กระนั้นไม่ทำให้อ้วน
ยิ่งกว่านั้นเองเจ้า สารกลูวัวแมนแนนนี้ สามารถลดปริมาณน้ำตาลในเลือดได้ ก็เพราะว่าความรั้ง ซึ่งยับยั้งการดูดซึมของกลูโคลสจากทางเดินอาหาร ยิ่งเหนียวหนืดมาก็ยิ่งส่งผลลดการดูดซึมกลูโคลส ด้วยเหตุนั้น กลูโคแมนแนนช่วยลดน้ำตาลได้ดิบได้ดีมากมาย ตอนนี้ก็เลยใช้แป้งเป็นวุ้นเป็นของกินสำหรับคนไข้เป็นโรคโรคเบาหวาน รวมทั้งสำหรับคนไข้เป็นโรคมีไขมันในเลือดสูง
นี่แหละนะครับคือประโยชน์จากบุก ลองหามาทานกันครับผม เป็นประโยชน์ขนาดนี้ สมัยปัจจุบันนี้ไม่หายากแล้วเดินไปห้าง ก็ได้บุกเส้นแล้ว ชี้แนะมามายำแบบยำวุ้นเส้นครับผม รับรองอร่อยแท้ๆ
http://www.disthai.com/
