สมุนไพรตะขบควายตะขบควาย Flacourtia jangomas (Lour.) Raeusch.บางถิ่นเรียก ตะขบควาย (ภาคกลาง) กือปะทุ (มลายู-ปัตตานี) ครบ (ปัตตานี) มะเกว๋นควาย(ภาคเหนือ) ต้นไม้ ขนาดเล็ก ผลัดใบ สูง 5-10(-14) ม. ต้นอ่อนมีหนาม เมื่อแก่หมดจด เปลือกสีน้ำตาลอ่อนถึงสีทองแดง หรือ สีเหลืองอมชมพู ล่อนออกเป็นแผ่นบางๆตามกิ่งอ่อนมีจุดสีขาวๆมากมายเป็นช่องที่มีไว้ระบายอากาศ ใบ โดดเดี่ยว ออกเวียนสลับ รูปไข่ออกจะแคบ ถึงรูปไข่แกมขอบขนาน กว้าง 3-4 ซม. ยาว 7-10 ซม. ปลายใบเรียวยาว ที่ปลายสุดทื่อ โคนใบกลม หรือ แหลม ขอบใบจะตื้นๆเนื้อใบค่อนข้างจะบาง ใบอ่อนออกสีชมพู หรือ สีน้ำตาลอ่อน ข้างล่างสีอ่อนกว่า เกลี้ยง ข้างบนเป็นเงา ก้านใบยาว 6-8 มม. มีขน หรือ ขนบางทีอาจจะหลุดหล่นไปเมื่อแก่ ดอก มีกลิ่นหอมคล้ายน้ำผึ้ง ออกเป็นช่อตามง่ามใบ
สมุนไพส แต่ละช่อมีดอกปริมาณน้อย เป็นดอกแยกเพศ ดอกเพศผู้ ช่อยาว 1.5-3 เซนติเมตร ก้านดอกเล็ก ยาว 0.5-1 เซนติเมตร กลีบ 4(-5) กลีบ รูปไข่ ปลายมน ยาวประมาณ 7 มม. สีออกเขียว มีขนทั้งคู่ด้าน ขอบกลีบมีขนหนาแน่น ฐานดอกมีเนื้อ ขอบเรียบหรือจักเล็กน้อย สีขาว หรือ เหลือง เกสรเพศผู้มีจำนวนหลายชิ้น ถ้าเกิดเกสรสะอาด ดอกเพศเมีย ช่อยาว 1-1.5 เซนติเมตร กลีบดอกคล้ายดอกเพศผู้ รังไข่รูปคนโฑ ข้างในมี 4-6 ช่อง มีไข่ช่องละ 2 เม็ด ก้านเกสรเพศเมียมีพอๆกับจำนวนช่อง แต่ละก้านปลายแยกเป็นสองแฉกแล้วก็ม้วน ผล ค่อนข้ากลม เส้นผ่าศูนย์กลาง 1.5-2.5 เซนติเมตร มีก้านเกสรเพศเมียติดอยู่ที่ปลายผล สีแดงอมน้ำตาลอ่อน หรือ ม่วง เมื่อแก่เป็นสีดำ เนื้อสีเหลืองอมเขียว มีเม็ด 4-5 เม็ด
นิเวศน์วิทยา: คาดการณ์ว่ามีถิ่นกำเนิดจากประเทศอินเดีย มีปลูกตามสวนทั่วๆไป
สรรพคุณ : ราก เปลือกรากตำพอกแผล รวมทั้งผิวหนังอักเสบ ต้น น้ำต้มเปลือกรับประทานเป็นยาแก้อาการไม่ดีเหมือนปกติของท่อน้ำดี บำรุงธาตุ แล้วก็บำรุงร่างกาย ใบ น้ำต้มใบเป็นยาฝาดสมานแก้ท้องร่วง ขับเหงื่อ ขับรอบเดือนและก็ให้สตรีกินข้างหลังการคลอดลูก ยิ่งกว่านั้นให้สีเขียวขี้ม้า ใช้ย้อมผ้าไหมเจริญ ผล กินแก้อาการไม่ดีเหมือนปกติของท่อน้ำดี แม้กระนั้นถ้ากินมากๆอาจส่งผลให้แท้งลูกได้เช่นเดียวกับน้ำสุกใบ
Tags : สมุนไพร
ผู้เขียน
หัวข้อ: ตะขบควาย เป็นสมุนไพรไทยที่นิยมนำมาใช้เป็นยาเพื่อรักษาโรค (อ่าน 550 ครั้ง)