มดลี่มดลี่เป็นแมลงชนิดมดมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า crematogsterdoheniiMayrจัดอยู่อยู่ตระกูล Formicidae เวลาเดินจะยกท้องอืดตั้งฉากกับลำตัว บางครั้งจึงเรียก มดตูดงอนชีววิทยาของมดลี่มดลี่ที่เป็นมดงานมีลำตัวยาวราว ๓.๕-๕ มม. สีแดงคละเคล้าน้ำตาลหรือสีสนิมเหล็ก นอกจากหนวดแล้วก็ปลายท้อง ส่วนหัวโต ทึบ ไม่วาว สะท้อนแสง มีร่องเป็นลายเส้นทอดไปตามความยาวของหัว และเส้นจะห่างบานออกไปทางท้ายของหัว กรามมีลายเส้นตามทางยาว ริมฝีปากบนโค้ง ริมขอบหน้าตัดตรง รวมทั้งมีขนละเอียดตามขอบตาเล็กกลม สีน้ำตาลแก่ อยู่บริเวณราวตรงกลางหัว หนวดยาวจากหัว หนาดยาวจากถึงอกปล้องที่ ๒ โคนหนวดมีขนสีส้มคละเคล้าแดงอ่อนกระจัดกระจายอยู่หัว อกสีทึบ ไม่เป็นเงา ค่อนข้างแคบรวมทั้งแบนทางด้านข้าง อกบ้องแรกมีขอบยื่นไปทางข้างๆ รวมทั้งขอบนี้จะไปเชื่อมกับส่วนหน้าขอบอกข้อกึ่งกลาง มีลักษณะโค้งนูนอกกทางด้านหน้า มีรอยย่นและก็จุดเล็กๆเป็นลายกระจัดกระจายทั่ว อกปล้องกลางมีลัษณะเป็นสี่เหลี่ยมเมื่อมองดูทางด้านหลัง ยาวมากยิ่งกว่ากว้าง และมีขอบเว้าเข้าน้อย มีรอยย่นแล้วก็จุดเล็กๆเป็นลายกระจายอกบ้องที่ ๓ กว้างมากยิ่งกว่ายาว มีร่องเป็นลายเส้นทอดไปตามยาว ตอนท้ายของอกยื่นเป็นมุม และมีหนามเล็กๆยื่นไปทางด้านท้องข้างละอัน หนามนี้โค้งลงน้อย ปลายของข้อที่ ๓ ตัดตั้งฉากลงไปติดส่วนท้อง มีลักษณะเรียบและก็เป็นมัน ขายาวประมาณความยาวของลำตัว โหนกบนท้องข้อแรกกว้าง แล้วก็ปลายแบน ด้านข้างสอบลงและมีตุ่มเล็กๆกลมๆที่ปลาย โหนบนท้องปล้อยที่ ๒ สั้นมาก กึ่งกลางเป็นร่องท้องโตยาวราว ๑ ใน ๓ ของลำตัว มีลัษณะเป็นเงา สะท้อนแสง และก็มีรูปจุดเล็กๆละเอียดกระจายอยู่ทั่ว มดลี่จำพวกนี้อาศัยสร้างรังดินผสมเศษวัสดุจากพืชอยู่บนต้นไม้ ลางครั้งบางทีอาจเจอรังใหญ่ขนาดใกล้เคียงกับลูกฟุตบอล รับประทานสัตว์เล็กๆเป็นอาหาร และก็ชอบเลี้ยงเพลี้ยเพื่อกินน้ำหวานจากเพลี้ย มดลี่ชนิดย่อย crematogsterdoheniiregenhoferiMayr มีลัษณะต่างๆเหมือนกันมากมาย นอกจากท้องที่มีสีดำตลอด
ประโยชน์ทางยา[url=http://www.disthai.com/]สมุนไพร[/url] แพท์แผนไทยรู้จักใช้ “รังมดลี่” เป็นเครื่องยาด้วย ตัวอย่างเช่นในพระหนังสือไกษพให้ยาแก้ษัยปลวกขนานหนึ่ง ดังนี้ ถ้าเกิดจะแก้ เอาใบส้มช่า ๑
ใบมะขาม ๑ ใบส้มป่อย ๑ ใบส้วเสี้ยว ๑ ใบส้มอุปนิสัย ๑ ใบส้มสคุณลุง ๑ ใบมะตาดเครือ ๑ สิ่งกำมือ ใบมะกา ๓ กำมือ
รังมดลี่ ๑ แท่นปลวก ๑ แท่น
สมอทั้ง ๓ หัวหอม ๑ สิ่ง ละเท่าอายุคนป่วย เทียนดำหนัก ๑ บาท
ขมิ้นอ้อย ๑
ไพล ๑ รากตองแตก ๑ หนักสิ่งละ ๓ ตำลึง รวมยา ๑๖ สิ่งนี้ ต้มตามวิธีให้กิน แก้ไกษพปลวกทำให้จับสบัดร้อนสบัดหนาว หากจะทุเลาแชกดีเกลือตามสมุฏฐาน ธาตุหนักค่อยให้กินลงจนสิ้นโทษร้าย แล้วจึงเอายาประจำธาตุให้กินต่อไป
Tags : สมุนไพร
