สมุนไพรจำพวกส่วนต่างๆของพืชประเภทเดียวกันใช้ด้วยกันเครื่องยาที่ระบุว่า “อีกทั้ง ๕” หมายถึง ให้ใช้ส่วนต่างๆของพืช ๕ อย่าง (ส่วน) อย่างละเท่าๆกัน อาทิเช่น “ราก ต้น ผล ดอก และใบ ถ้าเกิดว่าไม่มีดอกและผล อาจใช้ “ราก เปลือก แก่น กิ่ง
สมุนไพร รวมทั้งใบ” แทน ลางตำราว่า “ ๕” “ให้เป็น “ใช้หมดทุกส่วนของพืช” หรือ “ใช้อีกทั้งต้น” เลยก็ได้
กระดังงา – เนื้อไม้แล้วก็ใบ ขับปัสสวะ แก้ปัสสวะพิการ
กระดูกไก่ดำ – ใบและก็ราก ขับปัสสวะ แก้ปัสสวะทุพพลภาพ
นกกระทุงลาย – ราก เถา และใบ แก้เจ็บท้อง แก้บิด แก้ลงท้อง
ตระพังโหม – ใบรวมทั้งเถา แก้ตานซาง แก่ดีรั่ว เป็นยาอายุวัฒนะ แก่ธาตุทุพพลภาพ แด้ท้องเดิน แก้ตัวร้อน ขับไส้เดือน แก้โรครำมะนาด แก้ตาฝ้า ตามัวตาแฉะ
กระวาน – หัวรวมทั้งหน่อ ขับพยาธิในเนื้อให้ออกตามผิวหนัง
กระออม – ทั้งยัง๕ บำรุงนม ขับปัสสวะ
กำจัด – เนื้อต้นและราก ขับลมในไส้ แก้ลมจับเบื้องสูงอันทำให้หน้ามืดตาลาย เวียนหัว ขับเมนส์
กำลังโคเถลิง – เปลือกและก็เนื้อต้น บำรุงเลือด บำรุงธาตุให้สม่ำเสมอ บำรุงเอ็น แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย บำรุงกำลัง
ข่อยหยอง – รากและเนื้อต้น ขับปัสสวะ ขับเมือกมันในลำไส้ แก้กระษัย ไตทุพพลภาพ (แต่ทำให้คลื่นไส้คลื่นไส้)
ขี้ครอก – ใบแล้วก็ต้น ขับปัสสวะ แก้ไตทุพพลภาพ แก้น้ำเหลืองเสีย
ขี้เหล็ก – อีกทั้ง ๕ ถ่ายพิษกระษัย ถ่ายพิษไข้ ถ่ายพิษเสลด แก้พิษทั้งปวง
เขี้ยวงู – ใบรวมทั้งเถา แก้โรคผิวหนัง
เขี้ยวงู – รากและก็เถา แก้เถาดานในท้อง แก้ทิ่มแทงเป็นลูกเป็นก้อน รวมทั้งแก้ฝีทุกชนิด แก้ริดสีดวงไส้
คนทา – ต้นรวมทั้งรากอ่อน แก้ท้องร่วง แก้บิด
คันทรง – เปลือกต้นและใบ แก้บวมเนื่องจากว่าโรคไต แก้หัวใจทุพพลภาพ แก้น้ำเหลืองเสีย แก้เหน็บชา
ไคร้หางราชสีห์ – ทั้งยังต้น ขัดปัสสวะ แก้ดีพิการ แก้กระษัย บำรุงไต ถ่ายล้างปัสสวะ
จำปา – แก่นและยาง แก้กุฏฐัง
จิกท้องนา – เปลือกและเนื้อต้น แก้ปวดศีรษะ แก้รัตตะปิดตะโรค แก้เสมกะทุพพลภาพ
แจง – ใบ เปลือก ต้น และราก แก้ดีซ่าน หน้ามืดตาพร่า แก้ไข้จับสั่น
ชะมวง – ใบและผล ระบายท้อง ระงับความร้อนของไข้ แก้ระหายน้ำ
ชุมเห็ดไทย – อีกทั้ง ๕ แก้ไข้ แก้เสมหะ แก้โรคหืด คุดทะราด และตานซ่าน
ดาวเรือง – ทั้งยัง ๕ ขับลมในลำไส้ แก้จุกเสียดและก็เจ็บท้อง
ตะโกนา – เปลือกต้นแบะกระพี้ บำรุงธาตุ ขับน้ำย่อยอาหาร บำรุงความกำหนัด กระตุ้นให้เกิดกำลัง ขับระดูขาว แก้โรครำมะนาด ปวดฟัน เป็นยาอายุวัฒนะ แก้โรคกามตายด้าน
ตะขบไทย – ต้นแล้วก็ราก แก้โรคผิวหนัง แก้ประป่าผื่นคันตามตัว
ตะไคร้หอม – ต้น แก้ริดสีดวงปาก (สตรีระหว่างตั้งครรภ์ห้ามกิน) ขับลมในลำไส้
ตีนเป็ดน้ำ – ยางและใบ ทำให้คลื่นไส้
เตยหอม – ต้นแล้วก็ราก ขับปัสสาวะ แก้กระษัย ไตพิการ
เต่ารั้ง – หัวรวมทั้งราก ดับพิษตับปอด แก้หัวใจพิการ
แตงหนู – ใบและก็ลูก แก้ไข้จับ สะท้านร้อน สะท้านหนาว
ถอบแถบ – อีกทั้ง ๕ ระบายพิษตานซาง ตัดรากต้นตานขโมย ถ่ายเสมหะ ถ่ายลม เถาแรงกว่าใบ (ส่วนมากใช้ทั้ง ๕)
ถั่วแระผี – ต้นและใบ ขับลมลงเบื้องต่ำ แก้เอ็นพิการ
ทองคำพันชั่ง – อีกทั้ง ๕ แก้ขี้กลากโรคเกลื้อน โรคเรื้อนพรรณใน (คือโรคเรื้อนที่เกิดด้านใน) แผลโรคมะเร็งและก็เนื้องอก
ทองหลางหนาม -เปลือกและใบ แก้เสลด แก้ลมเป็นพิษ แก้โรคตา
ทองโหลง – เปลือกและใบ สรรพคุณเหมือนทองหลางหนาม
ทิ้งถ่อน – รากแล้วก็แก่น แก้เจ็บเอว เจ็บหลัง เส้นตึง ท้องเฟ้อ
เทียนดำ – ใบรวมทั้งต้น แก้หนองใน
เทียนดำ – เปลือกและก็ต้น ขับเมนส์
นมนาง – เนื้อต้นและราก แก้ไขหัว เช่น เหือดฝึก อีสุกอีใส อีดำอีแดง แก้ไข้พิษ ระงับความร้อน
นมวัว – เนื้อต้นแล้วก็ราก แก้ไข้กลับไข้ซ้ำ
เบ็น – เปลือกแล้วก็แก่น แก้เมื่อยตามร่างกาย แก้เอ็นทุพพลภาพ แก้กษัย แก้เหน็บชา แก้เข้าข้อ
เบ็น – รากและก็เปลือก บำรุงธาตุ
เปล้า น้ำเงิน – เปลือก ต้น และก็แก่น บำรุงเลือดสตรีให้ให้บริบูรณ์
เปล้าสีน้ำเงิน – เปลือก ต้น รวมทั้งราก ปรับแก้
เปล้าน้ำทองคำ – เปลือก ต้น แก่น บำรุงเลือดสตรีให้เป็นปรกติ
เปล้าเลือด – เปลือกแล้วก็เนื้อต้น แก้เลือดรอบเดือนพิการ ผักปอตัวผู้ -ทั้งต้น แก้เลือดพิการ
ผักปอดตัวเมีย – อีกทั้งต้น แก้ไข้สตรีอันอยู่ในเรือนไฟ
ผักเศษไม้ไทย – ทั้งยังต้น แก้โลหิตเน่ามันทำให้จับสะท้าน ผักเศษไม้ผี – ต้น ขับหนองในร่างกาย แก้ฝีในปอด ลำไส้และตับ แก้ลม
ผักโหมหนาม – ทั้งต้น ขับฉี่ แก้แท้งลูก บ่มฝีหนองให้เกิดเร็ว แก้หนองใน ขับนม (คือช่วยรีบให้นมของคุณแม่ข้างหลังคลอดบุตรมีเพิ่มมากขึ้น) แก้แน่นท้อง
ผักโหมหิน – ทั้งยังต้น แก้เสมหะ ก้าวหน้าไฟธาตุ แก้ฟกบวมในท้อง ขับลมให้เรอ แก้ดีพิการ
ฝ้ายเทศ – ๕ แก้กามโรค
พิกุล – รากรวมทั้งดอก แก้ลม เสมหะ โลหิต
มะเกลือเลือด – เนื้อต้นแล้วก็แก่น กับโลหิตเมนส์สตรี แก้โลหิตจาง แก้กษัย บำรุงกำลัง แก้ธาตุพิการ
มะตึ่ง – เปลือก ผล แล้วก็ราก แก้ไข้ แก้กระษัย แก้ไข้ตัวเหลือง แก้กระเพาะปัสสาวะพิการ แก้ปวดตามข้อ และก็มือเท้าบวม
มะตูม – ทั้ง ๕ แก้ปวดศีรษะ เหม่อลอย
มะพลับ – เปลือกและก็เนื้อ บำรุงธาตุ เจริญอาหาร แก้ท้องเดิน ขับลมผาย
มะเม่า – ต้นแล้วก็ราก ขับเยี่ยว บำรุงไต แก้มดลูกทุพพลภาพ มะละกอ – ก้านและราก ขับเยี่ยว แก้โรคหนองใน
ยาง -ใบแล้วก็น้ำยาง ห้ามหนอง สมานแผล รวมทั้งตัดลูก ( เป็นแก้ฝี)
ยาเขียว – เถาและก็ราก แก้ร้อนใน ระหายน้ำ แก้พิษร้อนทั้งปวง
ลิ้นมังกร – ๕ แก้พิษงู
เล็บครุฑ – รากและใบ แก้กษัย ไตทุพพลภาพ ขับฉี่ แก้พิษตานซาง แก้ไข้ แก้สะอึก แก้ปวดศรีษะ แก้ไข้สันนิบาต
เล็บมือนาง ๕ ขับพยาธิ แก้พิษต่างๆ
เลื่ยน – อีกทั้ง ๕ แก้โรคผิวหนัง แก้โรคเรื้อนกุฏฐัง
สนหางสิงห์ – กระพี้รวมทั้งแก่น แก้ไข้สันนิบาต
สบู่ขาว – ใบรวมทั้งเนื้อต้น แก้พิษตานซาง (ทำให้ตัวร้อน) ทำลายพิษ
สลอด – รากแล้วก็ไส้ต้น แก้โรคเรื้อน
สะตือ ทั้งยัง ๕ แก้ริดสีดวงทวา
หัศคุณไทย – อีกทั้งต้น แก้ริดสีดวงจมูก
หูปลาช่อน – ทั้งยังต้น แก้เม็ดผื่นคันตามตัว แก้พิษตานซาง แก้ตัวร้อน แก้ฝีตาน ฝีซาง
เหงือกปลาแพทย์ -เนื้อต้นรวมทั้งราก ขับโลหิตระดู รวมทั้งแก้สีตาน ฝีซาง
อัคคีทวาร – ต้น ราก แล้วก็ใบ แก้ริดสีดวงแตกหน่อทวาร อัคคีทวาร – ใบและก็ต้น แก้กลากเกลื้อน แก้ปวดศีรษะเรื้อรัง แก้ขัดตามข้อ แก้จุกเสียดท้องอุโลก – เปลือกและแก่น แก้ไข้
Tags : สมุนไพร
